pokrewieństwa system
 
Encyklopedia PWN
pokrewieństwa system,
sieć uznawanych w danej kulturze relacji między jednostkami lub zespołami ludzi, wynikających ze związków genealogicznych, małżeństwa (czyli powinowactwa) oraz z pokrewieństwa fikcyjnego, czyli sztucznego, nieopartego na pokrewieństwie genealogicznym, ale odwołującego się do jego symboliki (np. braterstwo krwi).
Pokrewieństwo wyznacza prawa i obowiązki osób znajdujących się w tej sieci, zasięg podstawowych grup społ. i stosunki między nimi oraz określa reguły doboru małżeńskiego. Jest jedną z najpowszechniejszych cech kultury człowieka, jednakże formy w jakich się przejawia — poszczególne s.p. — oraz jego rola w ramach szerszego systemu społ. są różne w różnych społeczeństwach. Rodzaj i zakres funkcji, jakie pełni s.p. zależy od tego, czy w społeczeństwie układ stosunków krewniaczych wyczerpuje całość struktury społ., czy też stanowi tylko część złożonej struktury społecznej. Ważną rolę s.p. odgrywa w społeczeństwach tzw. prostych, składają się one bowiem wyłącznie lub przeważnie z grup ludzi spokrewnionych; należą do nich: lineaże, rody, moiety (połowy), fratrie (związki rodów), zw. grupami pochodzeniowymi, ponieważ ich członkowie podzielają pogląd o wspólnym pochodzeniu od konkretnego przodka, wyznaczającego początek i zasięg takiej grupy. Grupy te w hierarchicznej strukturze danego społeczeństwa tworzą organizację społ. i wyznaczają zasady jego funkcjonowania w sferze polityki (np. sposób powstawania ciał kolegialnych, podejmowania decyzji, sukcesji stanowisk) oraz gospodarki (indywidualne lub zbiorowe tytuły własności, ich rotacja i dziedziczenie, dystrybucja płodów wśród osób nie uczestniczących w wytwarzaniu).
Ze względu na obowiązującą regułę pochodzenia wyróżnia się s.p. unilinearny i bilateralny. Unilinearny s.p. ogranicza zasięg krewnych do osób związanych ze sobą przez pośrednictwo tylko jednej płci (matrylinearny — przez babkę, matkę, siostrę, córkę itp., patrylinearny — przez mężczyzn w podobnych relacjach). Bilateralny (podwójny) s.p. jest oparty na zasadzie pochodzenia wyprowadzanego zarówno w linii męskiej, jak i żeńskiej.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia