paryska konferencja pokojowa 1919-20

paryska konferencja pokojowa 1919–20,

konferencja zwołana przez państwa ententy w celu opracowania traktatów pokojowych z pokonanymi podczas I wojny światowej państwami centralnymi (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja i Bułgaria);

odbyła się 18 I 1919–21 I 1920; brały w niej udział: Francja, Wielka Brytania (z dominiami), Włochy, Stany Zjednoczone, Belgia, Boliwia, Brazylia, Chiny, Czechosłowacja, Ekwador, Grecja, Gwatemala, Haiti, Al-Hidżaz, Honduras, Japonia, Jugosławia, Kuba, Liberia, Nikaragua, Panama, Peru, Polska (jej przedstawicielami byli I.J. Paderewski i R. Dmowski oraz W. Grabski w sprawach gospodarczych i finansowych), Portugalia, Rumunia, Syjam, Urugwaj; państwa zwyciężone zostały dopuszczone do udziału w konferencji dopiero po przygotowaniu projektów traktatów pokojowych; Rosja nie była reprezentowana na p.k.p., gdyż państwa ententy nie uznawały rządu sowieckiego, a konferencja odbywała się w okresie interwencji przeciwko Rosji. Najważniejszymi tematami p.k.p. były: sprawy terytorialne, reparacje, ograniczenia dla Niemiec, a także zabezpieczenie przed konfliktami zbrojnymi w przyszłości.

Małe państwa podczas p.k.p. nie odgrywały poważniejszej roli; uchwały zatwierdzane na posiedzeniach plenarnych zapadały najpierw na Radzie Dziesięciu (szefowie rządów i ministrowie spraw zagranicznych Francji, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoch oraz 2 delegaci Japonii), potem na Radzie Czterech, zw. Radą Najwyższą, złożonej z szefów rządów: Francji (G. Clemenceau), Wielkiej Brytanii (D. Lloyd George), Stanów Zjednoczonych (T.W. Wilson) i Włoch (kolejno V. Orlando i F. Nitti); o przebiegu i wynikach p.k.p. decydowali szefowie rządów Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Francji, reprezentujący często przeciwstawne stanowiska: Francja usiłowała stworzyć bloki polityczno-wojskowe przeciw sowieckiej Rosji i Niemcom; Wielka Brytania dążyła do przejęcia kolonii niemieckich, ale nie zgadzała się na osłabienie gospodarcze i polityczne Niemiec, bojąc się umocnienia Francji w Europie; Stany Zjednoczone przyjęły rolę arbitra.

Rezultatem prac konferencji były traktaty: z Niemcami (wersalski traktat pokojowy 1919), z Austrią w Saint-Germain-en-Laye, z Bułgarią w Neuilly-sur-Seine, z Węgrami w Trianon i z Turcją w Sèvres. Traktaty te stworzyły międzynarodowy układ polityczny, tzw. system wersalski, który zaważył na całej polityce światowej okresu międzywojennego; ponadto na p.k.p. powołano Ligę Narodów.