paleografia
nauka pomocnicza historii, badająca dzieje i rozwój dawnego pisma, narzędzi i materiałów piśmiennych;
[gr. palaiós ‘stary’, ‘dawny’, gráphō ‘piszę’],
paleografia
Encyklopedia PWN
samodzielna problematyka badawcza paleografii obejmuje dzieje pisma, jego cech graficznych, typów i odmian, systemów skracania pisma (brachygrafia); paleografia zajmuje się także materiałem, na którym i za pomocą którego pisano; paleografia jest pomocna gł. filologom i historykom, pozwala na poprawne odczytywanie tekstów oraz ustala miejsce i czas ich powstania; najstarsza jest paleografia łacińska i grecka. Podstawy teoret. paleografii stworzył J. Mabillon w dziele De re diplomatica libri sex (1681); jako samodzielna dyscyplina wykształciła się dopiero w XIX w.; w Niemczech podjęto wówczas wielkie wydawnictwo Monumenta Germaniae Historica (1819), w Paryżu założono École Nationale des Chartes (1821); do rozwoju paleografii przyczynił się też wynalazek fotografii i druku fotomechanicznego. W Polsce paleografię włączył do nauk pomocniczych historii J. Lelewel; pierwsze wydawnictwo paleograf. opracował K. Stronczyński (Wzory pism dawnych 1839); duże znaczenie dla rozwoju paleografii miały prace S. Krzyżanowskiego: Album paleographicum (1907), Monumenta Poloniae Paleographica (1913) oraz podręcznik W. Semkowicza Paleografia łacińska (1951).
