pacta

pacta

[łac.],

w prawie rzymskim w szerszym znaczeniu — umowy, zawierane również w stosunkach międzynarodowych,

w węższym — umowy zawierane skutkiem nieformalnego porozumienia 2 lub więcej osób, co do tego samego przedmiotu; w prawie rzymskim prywatnym p. były w zasadzie niezaskarżalne i stanowić mogły jedynie podstawę przyznania pozwanemu pretorskiego środka ochrony w postaci zarzutu procesowego (exceptio); niektóre p. uzyskały z biegiem czasu zaskarżalność (przez udzielenie actio in factum) albo na podstawie kontraktu, do którego zostały dodane, albo wyraźnie przewidziane w prawie pretorskim (p. praetoria), albo na podstawie konstytucji cesarskich (p. legitima); p., które strony zawierały dodatkowo, oprócz kontraktu, służyły albo zmniejszeniu zobowiązania dłużnika, albo jego powiększeniu; te ostatnie były niedopuszczalne po zawarciu kontraktu głównego.