ołów
 
Encyklopedia PWN
ołów, Pb, plumbum,
pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 82;
Symbol: Pb
Nazwa łacińska: Plumbum
Liczba atomowa: 82
Pierwiastek promieniotwórczy: nie
Grupa układu okresowego pierwiastków: 14 — węglowce
Odkrycie: starożytność
względna masa atomowa 207,20; należy do grupy węglowców; szary, miękki, kowalny, łatwo topliwy metal; temperatura topnienia 327,52°C, temperatura wrzenia 1740°C, gęstość 11,35 g/cm3; aktywny chemicznie; w powietrzu, w warunkach normalnych pokrywa się cienką warstwą tlenku PbO i węglanu PbCO3; ma właściwości amfoteryczne, roztwarza się w kwasach (w kwasach nieutleniających — w obecności tlenu) i w stężonych mocnych zasadach; występuje na II i IV stopniu utlenienia; związki ołowiu(II) są trwałe zarówno w stanie stałym, jak i w roztworach, związki ołowiu(IV), bardzo silne utleniacze, są trwałe tylko w stanie stałym; do najważniejszych związków należą: tlenki ołowiu, siarczek PbS i selenek PbSe, stosowane w technologii materiałów opto- i mikroelektronicznych, chromian PbCrO4 i zasadowy węglan ołowiu(II) 2PbCO3 · Pb(OH)2 (pigmenty) oraz związki ołowioorganiczne; ołów i jego związki są silnymi truciznami kumulującymi się w ustroju (ołowica). Ołów jest pierwiastkiem stosunkowo pospolitym, choć występującym w niezbyt dużych ilościach; głównymi minerałami są: galena (PbS) — najważniejsza ruda ołowiu, a także m.in. cerusyt (PbCO3) i anglezyt (PbSO4). Ołów metaliczny otrzymuje się głównie z rud siarczkowych, z których przez prażenie otrzymuje się tlenek ołowiu, poddawany redukcji koksem; uzyskany ołów surowy rafinuje się elektrolitycznie. W Polsce ołów uzyskuje się z rud ołowiowo-cynkowych występujących w okolicach Chrzanowa i Olkusza. Ołów jest stosowany m.in. do wyrobu aparatury chemicznej, płyt akumulatorowych, powłok kabli, amunicji oraz osłon przed promieniowaniem jonizującym (np. rentgenowskim); duże znaczenie mają stopy ołowiu. Z powodu toksyczności ołowiu drastycznie spadła na świecie produkcja benzyn domieszkowanych związkami ołowiu (takimi jak np. tetrametylo- i tetraetyloołów), produkcja insektycydów zawierających związki ołowiu oraz farb, których pigmentami są związki ołowiu (biel ołowiowa, żółcień chromowa); wciąż stosowana jest minia (Pb3O4), zabezpieczająca duże konstrukcje stalowe przed korozją. Ołów metaliczny był znany już w starożytności (wytapiany z rud ok. 3500 lat p.n.e. w Egipcie); Rzymianie stosowali go do wyrobu rur wodociągowych, które przetrwały do czasów obecnych.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia