odbiornik radiokomunikacyjny
 
Encyklopedia PWN
odbiornik radiokomunikacyjny,
urządzenie elektroniczne przeznaczone do selektywnego odbioru sygnałów niesionych przez fale radiowe (emitowane przez nadajnik radiokomunikacyjny), a także do ich przetwarzania, ewentualnie rejestracji.
Może być urządzeniem samodzielnym (odbiornik radiofoniczny, odbiornik telewizyjny) lub częścią zespołu nadawczo-odbiorczego (np. radiostacji, radiotelefonów, aparatów i stacji bazowych systemów telefonii komórkowej, satelitarnych stacji naziemnych). Główne części o.r. stanowią: 1) antena, służąca do odbierania fal radiowych i ich przetwarzania na sygnały elektr.; 2) wzmacniacz wysokiej częst. do wzmacniania odbieranych sygnałów; 3) układ przemiany częstotliwości (zawierający mieszacz i heterodynę), w którym z sygnału wejściowego i sygnału z heterodyny powstaje sygnał o stałej częst. pośredniej, zachowujący modulację sygnału wejściowego; 4) wzmacniacze sygnałów o częst. pośredniej (wzmacniacz sygnałów elektrycznych); 5) demodulator, w którym zachodzi odtwarzanie wysłanych przez nadajnik sygnałów (np. fonicznych, wizyjnych); 6) wzmacniacze małej częst., służące do wzmacniania odtworzonych sygnałów; 7) przetworniki końcowe (np. głośnik, słuchawki, kineskop, monitor komputerowy, drukarka), w których sygnały są przekształcane na dźwięki, obrazy nieruchome i ruchome, dane (np. pliki komputerowe, informacje o położeniu obiektu).
Podstawowymi parametrami charakteryzującymi o.r. są: zakres odbieranych fal, selektywność, czułość, rodzaj modulacji zastosowanej w nadajniku, dokładność odtwarzania sygnałów informacyjnych. Rozróżnia się o.r. powszechnego użytku, np. odbiornik radiofoniczny, odbiornik telew., oraz o.r. profesjonalne, wykorzystywane m.in. w systemach radiokomunikacji porozumiewawczej, radionawigacji (np. odbiorniki GPS), radiolokacji, a także w ratownictwie mor., rozpoznaniu radioelektronicznym, radioastronomii, monitoringu środowiska, telemetrii. O.r. profesjonalne zazwyczaj współpracują z oddzielnymi antenami, są bardziej wyspecjalizowane i odporne na zakłócenia, co wynika z zastosowania w nich m.in.: wzmacniaczy wielkiej częst. o dużej selektywności i czułości, układów podwójnej przemiany częst., heterodyn z syntezerem częst. i układem automatycznej regulacji (podstrajania) częst., uniwersalnych demodulatorów, sterowania programowego przy użyciu klawiatury i wyświetlaczy funkcji.
Pierwsze o.r. (do odbierania sygnałów telegraf.) skonstruowali 1895–97 niezależnie od siebie G. Marconi i A. Popow przy wykorzystaniu koherera oprac. przez É. Branly’ego; 1901–05 zastąpiono koherer detektorem kryształkowym i skonstruowano pierwsze o.r. ze słuchawkami; 1906–12 powstały o.r. lampowe (lampa elektronowa), 1918 E.H. Armstrong oprac. układ odbiornika superheterodynowego (superheterodyna); 1924 zaczęto stosować, dzięki wynalezieniu triody pracującej w zakresie fal krótkich, o.r. krótkofalowe, 1934 pojawiły się pierwsze odbiorniki UKF. Od lat 50. produkuje się o.r. konstruowane z wykorzystaniem tranzystorów, od lat 60. — z wykorzystaniem układów scalonych. Wprowadzenie techniki cyfrowej spowodowało dalszy rozwój o.r. prowadzący do ich wielofunkcyjności, miniaturyzacji konstrukcji i uzyskiwania lepszych parametrów.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia