nowe ruchy społeczne,
ruchy społeczne, które pojawiły się na skalę masową w końcu lat 60. XX w., zwłaszcza w wysoko rozwiniętych państwach demokratycznych;
nowe ruchy społeczne
Encyklopedia PWN
do głównych nurtów w obrębie nowych ruchów społecznych należą: ruchy ekologiczne, pacyfistyczne, feministyczne, konsumenckie, obrony praw mniejszości etnicznych, seksualnych itd.; działają na rzecz ochrony życia na Ziemi, zaspokojenia interesów różnorodnych wspólnot, prawa jednostki do kształtowania swej indywidualnej tożsamości. Ruchy te podjęły nieuwzględnione dotychczas przez tradycyjne organizacje społeczne i partie polityczne, a istotne problemy, które powstały w wyniku rozwoju przemysłowego, cywilizacyjnego (tzw. problemy globalne) oraz wskutek wzrostu poziomu wykształcenia i dobrobytu; wpłynęły na rozwój takich potrzeb, jak poczucie przynależności, autoekspresji, odgrywania aktywnej roli w życiu społecznym. Nowe ruchy społeczne nie odwołują się do żadnego z klasycznych systemów ideologicznych, nie można ich też kwalifikować zgodnie z tradycyjnym podziałem na prawicę, centrum i lewicę. Organizacje działające w ramach nowych ruchów społecznych powstają często spontanicznie (np. tzw. inicjatywy obywatelskie), mają charakter niesformalizowany i zazwyczaj nie tworzą hierarchicznych struktur. Zaangażowanie w ich działalność wyzwala silne emocje, dlatego więź psychiczna i emocjonalna dominuje nad więzią ideologiczną i organizacyjną. Większość nowych ruchów społecznych nie dąży do bezpośredniego uczestnictwa w systemie władzy. Najczęściej tworzą grupy nacisku, wywierające presję na ośrodki władzy, ale przede wszystkim chcą oddziaływać na opinię publiczną. Niektóre spośród nowych ruchów społecznych przekształcają się jednak w partie polityczne (np. partia Zielonych w Niemczech). Uczestnikami nowych ruchów społecznych są w większości ludzie młodzi, wykształceni, wykonujący wolne zawody. Wśród form ich działania należy wymienić manifestacje, wiece, koncerty, marsze, łańcuchy ludzi dobrej woli itd. Jednym z istotnych założeń przyjętych w odniesieniu do wystąpień publicznych jest wierność zasadzie niestosowania przemocy.
Nowe ruchy społeczne spełniają 2 powiązane ze sobą funkcje: krytyczno-edukacyjną i korekcyjną wobec systemu społeczno-politycznego. Największa fala wystąpień organizowanych przez nowe ruchy społeczne przypadła na lata 70. i 80. W latach 90. ich aktywność zmniejszyła się, głównie dlatego, że postulaty zgłaszane przez nowe ruchy społeczne zostały w znacznej mierze przyjęte przez główne partie polityczne.
W 2. połowie lat 90. rozwinął się tzw. ruch antyglobalistyczny. Skupia on obok organizacji zaliczanych do nowych ruchów społecznych także niektóre związki zawodowe, organizacje farmerskie, konsumenckie oraz grupy anarchistyczne. Do ruchu włączają się organizacje pozarządowe. Krytykują one negatywne konsekwencje globalizacji gospodarki (m.in. wzrost zanieczyszczania środowiska, zwiększanie się bezrobocia). Organizują wspólnie masowe demonstracje (Seattle 1999; Praga, Nicea 2000; Davos, Genua 2001; Florencja 2002; Warszawa 2004), głównie z udziałem ludzi młodych z wielu krajów świata, zakłócające przebieg spotkań i konferencji międzynarodowych.
