neomaltuzjanizm
 
Encyklopedia PWN
neomaltuzjanizm,
demogr. koncepcje wyrosłe z teorii ludnościowej Th.R. Malthusa i maltuzjanizmu w końcu XIX i w XX w.
Do dysproporcji i niedostatków wynikających z nadmiernej rozrodczości oraz niedostatecznej urodzajności ziem i, co za tym idzie, niedostatecznej podaży żywności dodano nowe, których źródłem miały być: brak przestrzeni życiowej, kurczenie się zasobów surowców i wzrost zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego; wskazano na więcej społecznych implikacji teorii ludnościowej Malthusa, a zwłaszcza zaproponowano środki ograniczania rozrodczości skuteczniejsze od wstrzemięźliwości moralnej regulację urodzeń. Rodowód neomaltuzjanizmu sięga dyskusji, jakie odbywały się jeszcze za życia Malthusa (N.W. Senior, J.S. Mill i inni), jednak jego rozkwit nastąpił dopiero w okresie międzywojennym w XX w. (K. Wicksell, W.S. Thompson, F. Notestein i inni), a zwłaszcza w pierwszych kilkunastu latach po II wojnie światowej. Było to związane z tzw. eksplozją ludnościową w krajach kolonialnych i wyzwalających się. Obawiano się wówczas, że „nadmierny” wzrost liczby ludności zagraża możliwości przetrwania nie tylko społeczności krajów rozwijających się, ale całej ludzkości, oraz udaremnia wysiłki podejmowane w tych krajach w celu wydostania się z tzw. zaklętego kręgu ubóstwa. W latach 60. w krajach Zachodu (zwłaszcza w USA) oraz na forum międzynarodowym (np. ONZ) lansowano tezę, że pomoc zagraniczna na cele rozwojowe, udzielana krajom rozwijającym się, powinna być w znacznej mierze przeznaczana na działania zmierzające do osłabienia dynamiki ludnościowej. W latach 70. idee neomaltuzjanizmu odżyły wskutek opublikowania I raportu dla Klubu Rzymskiego (Granice wzrostu 1972, wydanie polskie 1974) i związanej z jego wydaniem dyskusji, dotyczącej problemów globalnych i przyszłości świata.
Marek Okólski
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia