nadajnik radiokomunikacyjny
 
Encyklopedia PWN
nadajnik radiokomunikacyjny, nadajnik radiowy,
urządzenie, w którym są wytwarzane drgania elektr., emitowane przez antenę (po zmodulowaniu sygnałem przenoszącym informację) w otaczającą ją przestrzeń, w postaci fal radiowych.
Jest urządzeniem samodzielnym (nadajnik radiofoniczny, telew., radionawigacyjny) lub stanowi część zespołu nadawczo-odbiorczego (telefonu komórkowego, radiostacji, stacji bazowej telefonii komórkowej, stacji retransmisyjnej, satelitarnej stacji naziemnej, radaru). Sygnał przenoszący informację oryginalną (akustyczną, opt.) jest w n.r. przetwarzany na sygnał elektr., przeznaczony do transmisji; w n.r. obsługujących użytkowników indywidualnych dzieje się to w mikrofonie lub przy użyciu klawiatury, w radiostacjach radioamatorskich i radiostacjach krótkofalowych — również przy użyciu klucza telegraficznego; w n.r. obsługujących odbiorców grupowych, np. w nadajnikach radiofonicznych, elektr. sygnał przeznaczony do transmisji jest przesyłany do n.r. drogą kablową lub linią radiową (np. z rozgłośni radiowej).
Główne części n.r. stanowią: 1) generator drgań elektr. wielkiej częst. (tworzących przebieg nośny) o określonej stabilnej wartości, przestrajanej i zwielokrotnianej w razie potrzeby, w nowoczesnych radiostacjach stanowiący podstawowy układ syntezera częst., wytwarzającego zbiór różnych częst.; 2) wzmacniacze małej częst., zwiększające moc sygnału informacyjnego (przebiegu modulującego) do wartości niezbędnej do prawidłowego modulowania przebiegu nośnego; 3) modulator nakładający elektr. sygnał informacyjny na przebieg nośny, w wyniku czego widmo tego sygnału zostaje przeniesione w zakres częst. radiowych; 4) wzmacniacze wielkiej częst., zwiększające moc przebiegu nośnego do wartości odpowiadającej mocy znamionowej n.r.; 5) antena, niekiedy (w urządzeniach dużej i średniej mocy) niezależna, połączona np. kablem z n.r.; 6) urządzenia pomocnicze (zasilające, sterujące, sygnalizacyjne, chłodzące i in.).
Zależnie od częst. przebiegu nośnego (i związanej z nim długości fali radiowej) rozróżnia się nadajniki długo-, średnio-, krótko- i ultrakrótkofalowe (UKF), zależnie od przeznaczenia — nadajniki radiofoniczne, telew., radionawigacyjne i inne. Moc nadajników radiofonicznych wynosi od kilkuset kW do 2 MW, nadajników telew. — kilkadziesiąt kW, nadajników radionawigacyjnych — ok. 4 MW. N.r. pracujące w zakresach fal długich, średnich i krótkich wykorzystują modulację amplitudy (AM), n.r. UKF — modulację częst. (FM).
Rozwój n.r. wiąże się gł. z rozwojem metod wytwarzania drgań elektr. (generator drgań elektrycznych). Pierwsze n.r. iskrowe (do przesyłania sygnałów telegraf.) skonstruowali 1896–97, niezależnie od siebie, A. Popow i G. Marconi; następnie budowano nadajniki łukowe (W. Poulsen, 1903) i nadajniki maszyn., w których do wytwarzania drgań użyto prądnic (E. Alexanderson, 1905); dalszy rozwój n.r. umożliwiło wynalezienie 1904 lampy elektronowej i oprac. lampowych układów modulacyjnych. Obecnie stosuje się nadajniki lampowe i nadajniki tranzystorowe.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia