muzykologia
 
Encyklopedia PWN
muzykologia
[gr.],
dyscyplina nauk., której przedmiotem jest muzyka we wszystkich swych przejawach.
Rozróżnia się 3 podstawowe działy muzykologii: historię muzyki, teorię muzyki (muzykologia systematyczna), obejmującą teorię elementów konstrukcji dzieła muz., akustykę, fizjologię, psychologię, estetykę, socjologię muzyki i instrumentologię, oraz etnografię (etnologię) muzyczną.
Dzieje muzykologii. Teoria muzyki była uprawiana już w starożytności (koncepcje kosmologiczne) w Chinach, Egipcie, Grecji (szkoła pitagorejska, Arystoksenos, Platon, Arystoteles, Klaudiusz Ptolemeusz), a także w średniowieczu (św. Augustyn, Boecjusz, Cassiodorus, Al-Farabi, Awicenna), kiedy wchodziła w skład 7 sztuk wyzwolonych. Od czasów renesansu teoria muzyki, oddalając się od średniow. spekulacji mat., wiązała się ściślej z praktyką muz. (G. Zarlino, J.Ph. Rameau, G. Tartini); rozwijały się badania akustyczne (V. Galilei, M. Mersenne, A. Werckmeister), a w okresie oświecenia — badania hist. (Ch. Burney), psychol. (ang. estetyka XVIII w.), folklorystyczne (J.G. Herder). W XIX w. na czoło wysunęły się badania hist.; z innych dyscyplin: akustyka rozszerzyła się o fizjologię i psychologię muzyki (badania nad istotą przeżycia muz. — T. Lipps); estetyka zastąpiła metafiz. rozważania opisem dzieła muz.; zainicjowano kierunek socjol. (Ch. Lalo, P. Bekker, M. Weber); rozpoczęto prace nad systematyką zagadnień i dyscyplin m. (F. Chrysander, G. Adler, H. Riemann, E. Bücken). Od poł. XIX w. m. rozwijała się jako dyscyplina uniwersytecka, poszerzona na pocz. XX w. o etnografię muz. (m. porównawczą), zw. też etnologią muz. (E. von Hornbostel, J. Ellis, R. Lach).
W Polsce katedry m. założono na: 1911 Uniwersytecie Jagiellońskim (Z. Jachimecki), 1912 uniw. we Lwowie (A. Chybiński), 1922 uniw. w Poznaniu (Ł. Kamieński); działali także H. Opieński, A. Simon, J. Reiss, H. Windakiewicz, L. Bronarski, W. Gieburowski, S. Barbag, w latach międzywojennych zaś wychowankowie ośr. krak. i lwow. (B. Wójcik-Keuprulian, H. Feicht, H. Dorabialska, S. Łobaczewska, Z. Lissa, J.M. Chomiński, W. Poźniak, M. Sobieski), związani z powstałymi po II wojnie świat. ośr. m. na uniwersytecie w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu (do 1952), Poznaniu (m. reaktywowana 1974) i Lublinie (KUL); ponadto w Warszawie działają od 1951 Zakład Historii i Teorii Muzyki przy Inst. Sztuki PAN oraz od 1968 katedra m. w ATK (UKSW). Działalność nauk. rozwinęło pokolenie muzykologów wykształconych po II wojnie świat. (A. Czekanowska-Kuklińska, E. Dziębowska, Z. Helman, K. Morawska, A. Nowak-Romanowicz, I. Poniatowska, J. Sobieska, L. Bielawski, M. Bristiger, A. Chodkowski, S. Jarociński, W. Kamiński, T. Maciejewski, K. Michałowski, J. Morawski, K. Mrowiec, J. Patkowski, M. Perz, J. Pikulik, P. Podejko, P. Poźniak, J. Prosnak, J. Stęszewski, Z. Szweykowski, M. Tomaszewski, J. Wierszyłowski i in.).
Bibliografia
H. HUSMANN Wstęp do muzykologii, Warszawa 1968;
Z. LISSA Wstęp do muzykologii, Warszawa 1970.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia