linia opóźniająca

linia opóźniająca,

układ elektr. powodujący opóźnienie sygnałów elektr. bez zmiany ich kształtu;

stanowi filtr elektryczny, którego charakterystyka amplitudowa ma przebieg stały, a charakterystyka fazowa ma postać funkcji liniowej (filtracja), której pochodna po częst. określa wielkość opóźnienia l.o.

Do realizacji małych opóźnień (poniżej µs) jako l.o. stosuje się linie długie, o parametrach elektr. równomiernie rozłożonych, oraz tzw. linie sztuczne o zbliżonych do nich charakterystykach i parametrach elektr. skupionych (tj. o elementach elektr. mających rozmiary znacznie mniejsze od długości fali elektromagnetycznej rozchodzącej się wzdłuż linii). Do realizacji dużych opóźnień (od kilku do kilku tys. µs) stosuje się ultradźwiękowe l.o., których działanie sprowadza się do zamiany, za pomocą różnego typu przetworników piezoelektr., sygnału elektr. na falę akustyczną (i odwrotnie), rozchodzącą się w obszarze piezoelektryka pomiędzy przetwornikami (akustoelektronika). Mała prędkość fali akustycznej (100 tys. razy mniejsza od prędkości fali elektromagnetycznej) pozwala na uzyskanie stosunkowo dużych opóźnień. Wykorzystuje się zarówno fale objętościowe, jak i powierzchniowe, a w celu uzyskania dużych opóźnień — fale wielokrotnie odbite od brzegów podłoża. Linie takie pracują w obszarze częst. od kilku MHz do pojedynczych GHz. W zakresie mniejszych częst. stosuje się magnetostrykcyjne l.o. wykonane zwykle w postaci paska materiału magnetostrykcyjnego (nikiel lub jego stopy), na którego końcach umieszcza się cewki przetwornika magnetostrykcyjnego. W niektórych dziedzinach telekomunikacji stosuje się l.o. dyspersyjne, o nieliniowej charakterystyce fazowej, wykorzystujące sprężyste fale powierzchniowe, a ich charakterystykę częstotliwościową kształtuje się przez odpowiedni dobór geometrii przetworników międzypalczastych lub struktury elementów odbijających fale; są one wykorzystywane w stacjach radiolokacyjnych do generacji sygnałów złożonych i ich kompresji, do budowy analizatorów widma i in.