las
 
Encyklopedia PWN
las,
jeden z odnawialnych zasobów przyrody, powstający w wyniku procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność swoista dla danego regionu biogeograficznego i wyróżniająca się ilościowym udziałem drzew rosnących zwarcie, świat zwierzęcy, klimat lokalny, stosunki wodne i gleba są powiązane wzajemnymi wpływami i zależnościami.
W zależności od siedliska tworzą się różne formacje leśne i typy lasów. Ważniejsze formacje leśne: 1) lasy iglaste, obejmujące rozległe obszary północnej Eurazji i Ameryki Północnej o klimacie subarktycznym; 2) lasy liściaste zrzucające liście na zimę, przeważające na obszarach klimatu umiarkowanego Europy, Azji i Ameryki Północnej; 3) lasy liściaste zrzucające liście z nastaniem pory suchej, rosnące w strefie podzwrotnikowej i zwrotnikowej na obszarach odznaczających się występowaniem suchej i deszczowej pory roku; 4) lasy liściaste wiecznie zielone — również w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej, ale na obszarach o klimacie wilgotnym, umożliwiającym wegetację przez cały rok. Na granicy północnej las przechodzi stopniowo w tundrę, na granicy alpejskiej — w pas zarośli (płaty kosodrzewiny) i z rzadka rozsianych karłowatych drzew; w warunkach wysokiej temperatury i niedoboru wilgoci między lasem a stepem istnieją formacje przejściowe, jak: lasostep, step parkowy, sawanna. W środkowoeuropejskich warunkach klimatycznych zależnie od siedliska rozróżnia się następujące typy lasów: bór, grąd, ols, łęg. Las naturalny cechuje budowa warstwowa; w klimacie umiarkowanym rozróżnia się zwykle runo leśne, podszyt i warstwę drzew. W środowisku leśnym powstaje swoisty mikroklimat i charakterystyczne typy gleby; wilgotność względna powietrza w lesie jest większa niż na przestrzeni otwartej, a zatem parowanie gleby i transpiracja roślin — mniejsze; śnieg w lesie wolniej topnieje, a wody roztopowe łatwiej wsiąkają w glebę; korony drzew zatrzymują część opadów atmosferycznych, stanowią też powierzchnię kondensującą parę wodną atmosfery, przyczyniając się do uwilgotnienia gleby; szybkość wiatru spada w lesie do kilku procent; zatem las ma duże zdolności retencji wody. Obfity opad resztek roślinnych tworzy ściółkę leśną, której produkty rozkładu zasilają glebę w składniki pokarmowe i polepszają jej strukturę. Roślinność leśna (zwłaszcza lasów liściastych) ze względu na dużą biomasę odgrywa bardzo ważną rolę w bilansie tlenu w atmosferze, np. 1 ha lasu liściastego może wyprodukować ok. 700 kg tlenu, co stanowi dobowe zapotrzebowanie ponad 2,5 tysiąca osób. Działalność człowieka w lasach polegała początkowo na wypalaniu lasów (żarowa gospodarka) lub jego karczowaniu w celu uzyskiwania ziemi pod uprawę, następnie lasy użytkowano głównie w celu pozyskiwania drewna, co powodowało szybkie zmniejszenie się powierzchni lasów. Obecnie coraz intensywniej przeciwdziała się zmniejszaniu lesistości, m.in. ze względu na ochronną funkcję lasów.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Las równikowy, Park Narodowy Eungella w Queensland (Australia) fot. T. Kokoszko/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kozi Wierch, widok z Doliny Roztoki (Tatry Wysokie) fot. F. Zwierzchowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Bór świerkowy, regiel górny Babiej Góryfot. P. Pawlikowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ols fot. A. Tabor/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia