kult przodków

kult przodków, manizm

[łac. manes ‘duchy przodków’],

religiozn. kompleksy wierzeniowo-rytualne, rozwinięte zwłaszcza u społeczności roln., polegające na oddawaniu czci wyróżnionym zmarłym współplemieńcom (np. wodzom, protoplastom rodów), oparte na wierze w ich pośmiertne trwanie w duchowej postaci i ich możność wpływania na losy żyjących.

kult przodków utożsamia się zazwyczaj z kultami zmarłych; u podstaw kultu przodków tkwi wiara w przejście człowieka po śmierci do nowej kategorii bytu z zachowaniem pewnych elementów osobowości (np. pamięci, przynależności rodowej); powszechność kultu przodków w kulturach świata skłoniła część badaczy (H. Spencer, J. Hauer, G. d’Alviella, J. Lippert) do uznania ich za podstawę i pierwotną formę wszelkich wierzeń rel.; wg tej koncepcji z kultu przodków wyłonił się totemizm, a następnie, w miarę sublimacji wierzeń, kult herosów, duchów i bogów; obecnie przeważa stanowisko, że kult przodków stanowił tylko jeden z elementów wielu religii plemiennych, jak i państw. (np. w staroż. Egipcie, Chinach, Rzymie).