klasyfikacja dokumentów,
system klas dokumentów (czyli zespołów obiektów mających przynajmniej jedną cechę wspólną), które są zwykle uporządkowane hierarchicznie (klasyfikacja);
klasyfikacja dokumentów
Encyklopedia PWN
słownikiem k.d. są tablice klasyfikacyjne, a wyrażeniami — najczęściej symbole klasyfikacyjne.Obiektami, którymi zajmują się k.d., są utrwalone informacje wraz z nośnikiem, na którym je utrwalono (pergamin, papier, mikrofilm, dysk opt. itp.). K.d. stanowią jeden z typów języków informacyjno-wyszukiwawczych (ji-w), czyli języków sztucznych, których wyspecjalizowaną funkcją jest funkcja metainformacyjna, polegająca na odwzorowaniu cech treści i/lub cech formalnych dokumentów przez tworzenie ich reprezentacji, zw. charakterystykami wyszukiwawczymi dokumentów, oraz funkcja wyszukiwawcza, polegająca na wyrażaniu zapytań informacyjnych użytkowników i umożliwianiu odnalezienia w zbiorze informacyjnym (np. katalogu bibliotecznym) tych informacji, które spełniają warunki wyrażone w treści zapytania. Typy ji-w inne niż k.d. (języki haseł przedmiotowych, języki słów kluczowych, języki deskryptorowe) nie spełniają zwykle warunków zawartych w definicjach klasyfikacji, ale zawierają często pewne elementy układu klasyfikacyjnego, np. odsyłacze wyrażające relacje hierarchiczne. K.d. są używane do porządkowania opisów bibliograficznych w katalogach bibliotecznych i bibliografiach, rozmieszczania książek na półkach oraz określania zakresów tematycznych zbiorów informacyjnych, ji-w i systemów informacyjnych. Są także stosowane do systematyzacji dokumentów w urzędach i archiwach. Ze względu na liczbę zasad podziału (czyli cech, na których podstawie dokonuje się podziału) k.d. dzieli się na: klasyfikacje monohierarchiczne i fasetowe, czyli polihierarchiczne. W klasyfikacji monohierarchicznej na każdym stopniu podziału stosuje się tylko jedną zasadę podziału, dzięki czemu klasy tworzą jedno drzewo (jeden układ hierarchiczny). W klasyfikacji fasetowej na każdym stopniu podziału stosuje się więcej niż jedną zasadę podziału, wskutek czego klasy tworzą wiele drzew. Formę pośrednią stanowią klasyfikacje monohierarchiczne z wyodrębnionymi poddziałami pomocniczymi, w których jeden układ hierarchiczny — nazywany tablicami głównymi — jest bardziej rozbudowany, pozostałe zaś — zw. tablicami pomocniczymi — mają ograniczone rozmiary. Ze względu na objętość pola semantycznego k.d. dzieli się na uniwersalne i specjalistyczne; pole semantyczne klasyfikacji uniwersalnej w założeniu obejmuje wszystkie dziedziny wiedzy, natomiast pole semantyczne klasyfikacji specjalistycznej jest ograniczone do jednej lub kilku dziedzin wiedzy. Poprzednikami współczesnych k.d. były schematy staroż. i średniow. katalogów bibliotecznych wyliczające kilka lub kilkanaście działów piśmiennictwa. W miarę przyrostu zbiorów w bibliotekach katalogi działowe przekształcały się w katalogi systematyczne ze schematami w postaci klasyfikacji monohierarchicznych. W 1933 opublikowano pierwszą klasyfikację fasetową. Najważniejsze uniwersalne k.d. (w nawiasach podano datę powstania): Klasyfikacja Dziesiętna Deweya (KDD, 1876), Klasyfikacja Biblioteki Kongresu (KBK, 1897), Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (1897–1905), Klasyfikacja Dwukropkowa Ranganathana (KDR, 1933), Klasyfikacja Bibliograficzna Blissa (1935), Klasyfikacja Biblioteczno-Bibliograficzna (KBB, 1960); KBK jest klasyfikacją monohierarchiczną, KDR — fasetową, pozostałe są klasyfikacjami monohierarchicznymi z wyodrębnionymi poddziałami pomocniczymi. Przykładem klasyfikacji specjalistycznej może być Oksfordzki System Klasyfikacji Dziesiętnej Leśnictwa. Na schematy wielu k.d. wywarły wpływ klasyfikacje nauk, np. na KDD miała wpływ klasyfikacja nauk F. Bacona, a w KBB (oprac. w ZSRR) wykorzystano założenia marksistowskiej klasyfikacji nauk sformułowane przez F. Engelsa.
Eugeniusz Ścibor
