kasztelan
w Polsce w XII–XIII w. urzędnik sprawujący władzę nad zamkiem lub grodem oraz podległym mu okręgiem, tzw. kasztelanią.
[łac. castellanus ‘mieszkający w twierdzy’],
kasztelan
Encyklopedia PWN
Urząd kasztelana był bezpośrednio niższy od urzędu wojewody (z wyjątkiem kasztelana krakowskiego, najwyższego świeckiego dostojnika Rzeczypospolitej); kasztelan zajmował się obroną grodu i kasztelanii, ściąganiem danin i powinności od poddanych oraz sądownictwem. Na skutek rozwoju immunitetu, wprowadzenia urzędu starosty (początek XIV w.) oraz wydania przywilejów nieszawskich (1454) urząd kasztelana tracił na znaczeniu. Od XIV w. kasztelan był tytularnym urzędnikiem ziemskim, od połowy XV w. zasiadał w radzie królewskiej, potem w senacie; miał obowiązek gromadzenia pospolitego ruszenia i doprowadzenia go do wojewody; w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (do 1831) tytuł uprawniający tylko do zasiadania w senacie.
