kasaty zakonów i klasztorów
 
Encyklopedia PWN
kasaty zakonów i klasztorów,
na ziemiach polskich, długofalowy proces likwidacji klasztorów przez władze świeckie w 2. połowie XVIII i XIX w.; z reguły przeprowadzały je rządy państw zaborczych, z wyjątkiem dekretu kasacyjnego w Królestwie Polskim, wydanego 1819 przez ministra wyznań i oświecenia S.K. Potockiego (skasowano 29 klasztorów męskich i 6 żeńskich). Do lat 20. XIX w. kasata klasztorów była powodowana względami głównie ideologicznymi i ekonomicznymi; w okresie późniejszym nie występowała już w zaborze austriackim, a w pozostałych nabrała charakteru politycznego, antykościelnego i antypolskiego; kasata klasztorów z 1832 i 1864–66 w zaborze rosyjskim, określana jako represyjna, była konsekwentną antypolską polityką władz rosyjskich zapoczątkowaną w latach 20. i kontynuowaną do XX w.; podobnie rząd pruski po 1815 upatrywał w zakonach przeszkodę polityczną do całkowitej integracji ziem polskich z resztą państwa; głównym celem ataków ze strony władz rosyjskich i pruskich do 1864 były zakony żebrzące, oceniane jako szczególnie niebezpieczne ze względu na żywe kontakty ze społeczeństwem polskim; ostatnia fala kasaty klasztorów objęła 1864–79 zabór rosyjski oraz zabór pruski i miała wyraźne oblicze polityczno-narodowościowe.
W wyniku kasaty klasztorów 1773–1900 życie zakonne w zaborze pruskim zostało całkowicie zlikwidowane, skasowano 120 klasztorów męskich (100%) i 66 żeńskich (74,1%), na ziemiach wcielonych do Rosji odpowiednio 423 (98,8%) i 76 (93,9%), w Królestwie Polskim 186 (98%) i 17 (23,6%), w zaborze austriackim 165 (64%) i 27 (50%).
Bibliografia
P. GACH Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914, Lublin 1984.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia