karnawał

karnawał, staropolska kalka mięsopust

[fr. carnaval < wł. carnevale < późnołac. carnelevamen (carnis levamen)],

najdłuższy w cyklu rocznym czas świąteczny.

Tradycja chrześcijańska zamyka go między świętem Trzech Króli a środą popielcową rozpoczynającą wielki post; kulminacją i kondensacją karnawału są jego ostatnie dni (3 — kończące się tłustym wtorkiem, 6 — od tłustego czwartku). Karnawał jest zjawiskiem złożonym ze względu na rozmaitość historycznych przejawów i różne proponowane interpretacje. Okresowy charakter karnawału wskazuje na jego związek z kalendarzowymi obrzędami społeczności rolniczej; stąd pochodzi substrat archaicznych wyobrażeń mitologicznych, które karnawał przetwarza w kontekście kultury miejskiej. Historia karnawału, jego formy i znaczenie są obecnie lepiej znane dzięki badaniom zainspirowanym przez wypracowaną w latach 30. XX w., ale ogłoszoną ćwierć wieku później, koncepcję M. Bachtina. Karnawał jest modelowym świętem, święto zaś kwintesencją kultury ludowej; Bachtin zgadza się z ujęciem święta przez współczesną antropologię jako powszechnego uczestnictwa w obrzędowym przekraczaniu zakazów i destrukcji bogactw. Świąteczna swoboda i obfitość wprowadzają inny niż w codziennym życiu rodzaj stosunków międzyludzkich, inne odczuwanie świata, inną estetykę i aksjologię.

Bruegel Pieter (st.), Walka karnawału z postem, 1559 — Kunsthistorisches Museum, Wiedeń

Potosi, karnawał górników (Boliwia)

Potosí, karnawał górników (Boliwia)