judo

judo, dżudo

[jap. jū ‘łagodny’, ‘miękki’, ‘elastyczny’, dō ‘droga’] ,

japońska dyscyplina sport., odmiana walki wręcz, wywodząca się z jujitsu.

Polega na racjonalnej technice walki pozwalającej nawet słabszemu fiz. obezwładnić silniejszego; stosuje się rzuty (nage waza) i chwyty (katame waza); chwyty dzielą się na: trzymania (osae komi waza), duszenia (shime waza) i dźwignie (kansetsu waza); uprawiający judo zdobywają stopnie uczniowskie (kyū) i mistrzowskie (dan) — łącznie 19 (6 — kyū, 13 — dan) stopni wtajemniczenia; walki odbywają się na macie, tzw. tatami w 8 kategoriach (kobiety — 48, 52, 56, 61, 66, 72, powyżej 72 kg i open, mężczyźni — 60, 65, 71, 78, 86, 95, powyżej 95 kg i open); czas walki — 4 min (kobiety) i 5 min (mężczyźni); podczas walki sędziowie oceniają wykonanie poszczególnych elementów techn.; najwyższą wartość ma pełny punkt (ippon), którego zdobycie kończy walkę przed czasem, waza-ari (pół ippon), yukō (prawie waza-ari), kōka (prawie yukō); za popełnione przewinienia sędziowie udzielają kar: napomnienie (keikoku), ostrzeżenie (chūi), zwrócenie uwagi (shidō) oraz dyskwalifikacja (hansoku make); zasady judo zostały oprac. pod koniec XIX w. przez Japończyka Kanō Jigorō; usystematyzował on i ulepszył technikę jujitsu, usuwając elementy zagrażające życiu i zdrowiu walczących oraz wprowadził wiele nowych, stworzonych przez siebie; 1952 powstała Międzynar. Federacja Judo (IJF); od 1964 judo jest dyscypliną olimpijską (z przerwą 1968); 1957 powstał Polski Związek Judo (PZJudo) wtedy też odbyły się pierwsze mistrzostwa Polski; do 2003 pol. judocy zdobyli 8 medali olimpijskich: 3 złote (1988, 1992 — W. Legień, 1996 — P. Nastula), 3 srebrne (1972 — A. Zajkowski, 1988 — J. Pawłowski, 1996 — A. Szczepańska) i 2 brązowe (1976 — M. Tałaj, 1980 — J. Pawłowski); zdobywali też wiele medali mistrzostw świata i Europy (m.in. B. Maksymow oraz P. Nastula i R. Kubacki).