jakobini polscy
 
Encyklopedia PWN
jakobini polscy,
termin wprowadzony w XIX w. do historiografii polskiej na określenie zwolenników radykalnej orientacji ideowej oraz taktyki politycznej; j.p. najbardziej aktywnie działali w okresie Sejmu Czteroletniego 1788–92 i powstania kościuszkowskiego 1794.
J.p. głosili hasła patriotyczne i republikańsko-wolnościowe, nawiązujące do wzorów jakobinizmu francuskiego (stąd określenie); uczestniczyli w sprzysiężeniu 1793–94, wysunęli hasło walki o zwycięstwo powstania kościuszkowskiego przez jego demokratyzację, żądali pełni praw politycznych dla mieszczan i uwolnienia z poddaństwa chłopów; w okresie insurekcji kościuszkowskiej zakładali kluby (w Warszawie 21 IV 1794); wzywali do rozprawy ze zdrajcami; członkowie zostali zobowiązani do śledzenia zbrodni przeciw powstaniu i wpłacania pieniędzy na ofiary i ich rodziny; opanowali Radę Najwyższą Litewską w Wilnie (generał J. Jasiński). Do działaczy należeli: H. Kołłątaj (uważany za twórcę i przywódcę j.p.), generał J. Zajączek, F. Zabłocki, J. Pawlikowski; część z nich weszła w skład Towarzystwa Republikantów (Republikanów) Polskich; po nieudanych próbach przeniknięcia do kół rządzących w Księstwie Warszawskim środowisko j.p. rozpadło się u schyłku epoki napoleońskiej, a większość działaczy ewoluowała ku orientacji antynapoleońskiej i postawie konserwatywnej.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia