iustum pretium
ekon. średniowieczna koncepcja naturalnej (wewnętrznej) ceny dobra.
[łac.],
cena sprawiedliwa,
iustum pretium
Encyklopedia PWN
Głoszona przez przedstawicieli myśli kanonistycznej, głównie przez św. Tomasza z Akwinu, w celu określenia zasad sprawiedliwej (ekwiwalentnej) wymiany.
W hierarchii społecznej, wzorowanej na porządku naturalnym, każdy człowiek należał do przyrodzonego mu stanu społecznego i miał swą godność, będącą pochodną statusu społecznego, a jako element ustanowionej wg prawa struktury społecznej miał do odegrania określoną rolę, użyteczną i niezbędną dla stabilnego funkcjonowania całości społeczeństwa. W celu zapewnienia spójności systemu wytwórca oferujący swe dobro powinien otrzymać za nie godziwą, czyli sprawiedliwą zapłatę. Etyczny element zawarty w tej koncepcji wskazuje na fakt, że obok kosztów produkcji, mierzonych nakładami czasu pracy oraz zużyciem kapitału rzeczowego i pożyczkowego, w iustum pretium musiała zostać uwzględniona jej immanentna cecha, tzn. powinna ona zapewnić godne życie wytwórcy dobra i jego rodzinie, co oznaczało utrzymanie rodziny na materialnym poziomie, odpowiednim do miejsca wytwórcy w strukturze społecznej. Wokół iustum pretium oscylowały ceny rynkowe (pretium datum), odzwierciedlające bieżącą użyteczność i rzadkość danego dobra. Koncepcja iustum pretium ostrzegała targujących się przed naruszaniem zasad sprawiedliwości, pokazując, że naruszenie praw godności wytwórcy (nadmierne wzbogacenie go lub zubożenie) może zakłócić spójność zastanego porządku społecznego.
