industrializacja
ekon. proces polegający na szybszym rozwoju przemysłu od innych działów gospodarki narodowej — rolnictwa i usług.
[łac. industrialis ‘przemysłowy’],
uprzemysłowienie,
industrializacja
Encyklopedia PWN
Industrializacja przejawia się wzrostem wolumenu produkcji przemysłowej, zwiększaniem udziału przemysłu w wytwarzaniu PKB oraz odsetka pracowników zatrudnionych w przemyśle w ogólnej liczbie zatrudnionych. Zwykle przyspiesza proces urbanizacji.
Industrializacja została zapoczątkowana w Wielkiej Brytanii w końcu XVIII w. i wraz z rozwojem kapitalizmu objęła inne kraje, głównie europejskie, oraz niektóre ich kolonie. Proces industrializacji odbywał się w tych krajach spontanicznie, kapitał kierowano głównie do gałęzi o najwyższej stopie zysku. Dlatego w początkowym okresie rozwijał się przede wszystkim przemysł lekki (głównie włókienniczy), zaspokajający popyt na artykuły konsumpcyjne. Rozwój przemysłów dostarczających dóbr konsumpcyjnych stworzył rynek na środki produkcji, co pozwoliło na rozwój przemysłu ciężkiego (hutnictwa, przemysłu maszynowego, energetyki itd.).
Dla współczesnych krajów wysoko rozwiniętych industrializacja stanowiła etap przejściowy na drodze do społeczeństwa postindustrialnego, w którym przeważająca część PKB jest wytwarzana w sferze usług. W krajach obozu komunistycznego industrializacja polegała przede wszystkim na forsowaniu rozwoju przemysłu ciężkiego oraz była związana z dogmatem o priorytecie tego przemysłu wobec wszelkich innych gałęzi gospodarki. Odbywała się kosztem rozwoju innych działów gospodarki i dobrobytu społeczeństwa. Mimo wysokich kosztów społecznych, w większości europejskich krajów tego obozu proces industrializacji trwał stosunkowo krótko i szybko osiągnęły one status państw uprzemysłowionych, w których przemysł miał większy udział w tworzeniu PKB niż inne działy gospodarki. Spośród krajów rozwijających się, które rozpoczęły industrializację po II wojnie światowej, status państw uprzemysłowionych osiągnęły: Hongkong, Korea Południowa, Singapur i Tajwan, zwane również państwami nowo uprzemysłowionymi lub azjatyckimi tygrysami. Brak sukcesów w uprzemysławianiu innych krajów, mimo wysiłków ich rządów i pomocy międzynarodowej, dowodzi, iż jest to proces trudny do zrealizowania. Niektórzy teoretycy sądzą, że jest możliwe dokonanie „żabiego skoku” od społeczeństwa rolnego do postprzemysłowego z pominięciem etapu industrializacji; jak dotychczas nie znajduje to potwierdzenia w faktach.
