idea
jedno z głównych pojęć filozofii wprowadzone przez Platona.
[gr. idéa ‘to, co widoczne’, ‘kształt’, ‘wyobrażenie’, ‘postać’, ‘wzór’, ‘przedstawienie’, ‘przeżycie świadome’],
idea
Encyklopedia PWN
W metafizyce (ontologii) platońskiej przez występujące w liczbie mnogiej idee rozumie się tożsame z sobą, niezłożone, niezmienne i doskonałe byty duchowe, poznawalne rozumowo i będące realnymi odpowiednikami pojęć powszechnych oraz wzorami zmiennych rzeczy materialnych; w neoplatonizmie klasycznym (m.in. u Plotyna) idee zostały umiejscowione pomiędzy jednią i rzeczami materialnymi; w neoplatonizmie chrześcijańskim (np. u św. Augustyna) idee były sytuowane na ogół w umyśle Boga i rozumiane jako tożsame z jego istotą, niekiedy jednak (np. u Jana Szkota Eriugeny) uważano je za pierwsze stworzenia; zwolennicy istnienia idei, w sporze o uniwersalia opowiadali się za realizmem pojęciowym; w filozofii nowożytnej pojęcie idei występuje w heglizmie (na oznaczenie wyprzedzającej wszystko myśli absolutnej, od której pochodzą w wyniku dialektycznego rozwoju duch i natura) oraz w fenomenologii (na oznaczenie bytów istniejących obiektywnie); w teorii poznania ideami nazywano pojęcia umysłowe w natywizmie platońskim, iluminizmie augustyńskim, kartezjanizmie i transcendentalizmie kantowskim, oraz różne treści zmysłowe w angielskim empiryzmie. Potocznie: myśl, wyobrażenie, pojęcie, koncepcja.
