holografia
 
Encyklopedia PWN
holografia
[gr.],
technika zapisu i odtwarzania pól falowych, np. świetlnych, mikrofalowych, akustycznych, elektronowych, której istotną cechą jest możliwość zapisu na nośniku informacji zarówno o amplitudzie, jak i o fazie fali.
W zależności od użytego promieniowania rozróżnia się holografię: optyczną, mikrofalową, rentgenowską, akustyczną. W holografii optycznej w procesie zapisywania informacji wiązka promieniowania spójnego (np. z lasera) odbita od badanego obiektu interferuje z wiązką odniesienia w płaszczyźnie detektora (np. płyty fotograficznej); uzyskany hologram zawiera — zakodowaną w postaci obrazu interferencyjnego — informację o wyglądzie holografowanego przedmiotu z uwzględnieniem stosunków przestrzennych. Przy odtwarzaniu zarejestrowanego obrazu hologram oświetla się wiązką światła z lasera, która ugina się na jego strukturze, wytwarzając 2 przestrzenne (trójwymiarowe) obrazy: pozorny i rzeczywisty o charakterystycznych cechach — nieograniczonej głębi ostrości i nieograniczonym polu widzenia. Przy użyciu specjalnych technik i materiałów można uzyskać hologramy, które mogą być odtwarzane w świetle białym (bez użycia lasera): hologramy objętościowe zapisywane na specjalnych kliszach o grubej emulsji (od kilkunastu do kilkudziesięciu µm) oraz hologramy tęczowe (Benton 1967), w których możliwość oglądania przestrzenności obrazu jest ograniczona do jednego kierunku.
Hologramy tęczowe rejestruje się w dwóch etapach: w pierwszym zapisuje się zwykły hologram, a w drugim odtwarza się przez szczelinę tylko jego wąski pas; uzyskany w ten sposób obraz zarejestrowany na kliszy stanowi hologram tęczowy. Holografia jest wykorzystywana w różnych technikach badawczych, m.in. w mikroskopii holograficznej, w której — w wyniku stosowania różnych długości fali w procesie zapisywania i odtwarzania — otrzymuje się obrazy powiększone z wyeliminowanymi wszystkimi aberracjami (aberracje układu optycznego), w interferometrii holograficznej, polegającej na analizie obrazu wytworzonego w wyniku interferencji fal pochodzących od tego samego, lecz nieco przesuniętego lub zdeformowanego przedmiotu. Metodami holograficznymi można badać przemieszczenia i deformacje przedmiotów, analizować ich drgania, badać rozkłady temperatury, przepływy hydrodynamiczne itp. W diagnostyce medycznej holografia jest stosowana do badania wnętrza oka, wykrywania nowotworów, w badaniach biologicznych — do badania komórek; coraz szersze zastosowanie znajduje również w technice komputerowej. Holografię tęczową stosuje się do zabezpieczania kart kredytowych przed sfałszowaniem oraz do tworzenia trójwymiarowych ilustracji (mogą być reprodukowane masowo na foliach lub płytach z tworzyw sztucznych przez termoplastyczne odwzorowanie metalowych kopii powierzchni hologramu). Holografia akustyczna umożliwia określanie kształtów przedmiotów w ośrodkach ciągłych, np. oceanach, holografia mikrofalowa zaś — np. w przestrzeni kosmicznej. Twórcą holografii jest D. Gabor (1948); współczesne zasady holografii opracowali, po wynalezieniu lasera, E.N. Leith i J. Upatnieks (1962) oraz W. Stroke (1963); możliwość wyzyskania interferencji do zapisywania informacji rozważał już 1920 polski fizyk M. Wolfke.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia