herbicydy
 
Encyklopedia PWN
herbicydy
[łac. herba ‘trawa’, ‘ziele’, caedo ‘zabijam’],
środki chwastobójcze,
substancje stosowane do selektywnego lub całkowitego hamowania rozwoju bądź niszczenia roślin występujących tam, gdzie są niepożądane;
herbicydy stosuje się w uprawach polowych, warzywnych, w leśnictwie, pracach melioracyjnych, do niszczenia roślin wodnych (algicydy) itp., niektóre także do defoliacji oraz desykacji. Herbicydy można klasyfikować ze względu na: 1) budowę chem.; 2) działanie na rośliny; 3) sposób stosowania. Jako herbicydy stosuje się gł. związki org. należące do różnych klas, m.in. pochodne kwasu benzoesowego, pikolinowego, karbaminowego, fenoksyoctowego, pochodne mocznika, związki triazynowe, anilidy, azyny, fosfoniany. Preparaty handl. mogą zawierać jedną substancję biologicznie aktywną lub ich mieszaninę. Działanie chwastobójcze (fitotoksyczne) herbicydów polega gł. na zaburzaniu procesów fotosyntezy oraz przemian enzymatycznych u roślin, a także hamowaniu podziału komórek (kiełkowania, rozrostu pędów, kłączy), degradacji chlorofilu bądź wzroście transpiracji. Rozróżnia się herbicydy stosowane doglebowo — herbicydy przedsiewne i przedwschodowe, oraz nalistnie — herbicydy powschodowe.
Dobór właściwego herbicydu zależy przede wszystkim od gat. rośliny uprawnej oraz od bot. składu chwastów. Na skuteczność chwastobójczą preparatów mają wpływ sposoby ich stosowania oraz warunki środowiska, zależy ona bowiem od wielu procesów fizykochemicznych, którym ulegają herbicydy, są to m.in. adsorpcja, absorpcja, fotoliza, rozkład chem. i mikrobiol. oraz przemieszczanie w profilach glebowych (w przypadku herbicydów stosowanych doglebowo).
Herbicydy są wytwarzane w różnych formach użytkowych, najczęściej w postaci proszku do sporządzania zawiesiny lub roztworu.
Pierwsze informacje o stosowaniu środka do zwalczania chwastów pochodzą z I w. p.n.e., był to płyn otrzymywany podczas ekstrakcji oliwy z drzew oliwkowych zastosowany do niszczenia chwastów zwłaszcza na plantacjach oliwek; później stosowano (gł. Arabowie) mieszaniny odchodów zwierzęcych z solą; w XVII w. zalecano stosowanie samej soli mor.; od XVIII w. zaczęto stosować siarczan miedzi do odchwaszczania pszenicy. Pierwszym (1932) organicznym herbicydem był dinitro-orto-krezol (DNOC, który stosowano powszechnie jeszcze na pocz. lat 60. XX w.); od lat 40. XX w. jako herbicydy stosuje się gł. syntet. związki organiczne.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia