hajdamaczyzna
 
Encyklopedia PWN
hajdamaczyzna,
zbrojny ruch chłopów i Kozaków na Ukrainie w XVIII w. skierowany gł. przeciwko szlachcie, Kościołowi rzymskokatol., mieszczanom i Żydom (tur. hajdamak ‘napadać’, ‘grabić’, ‘rabować’), łączący bandytyzm z hasłami przywrócenia wolności kozackich, obrony prawosławia oraz usunięcia Polaków i Żydów z ziem ukraińskich;
objął wielkie obszary Ukrainy (kilkunastoosobowe watahy, które, działając w sprzyjających warunkach naturalnych, znikały po napadach bez śladu); ruch odżywał w okresie niepokojów i wojen; najkrwawszy w okresie koliszczyzny 1768; ostatnie wystąpienie 1789. H. zajmuje szczególne miejsce w ukr. świadomości nar. i literaturze (T. Szewczenko) jako przejaw oporu plebejskiego przeciwko obcemu panowaniu oraz dążenia do stworzenia autonomicznej jednostki organizacyjnej, jednolitej pod względem narodowościowym i rel.; h. znalazła także swoje odzwierciedlenie w literaturze pol., w dziełach m.in. J. Słowackiego, S. Goszczyńskiego i B. Zaleskiego.
Bibliografia
W. Serczyk Hajdamacy, Kraków 1972.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia