grupa społeczna
 
Encyklopedia PWN
grupa społeczna,
jedno z podstawowych pojęć socjologii. Grupa społeczna jest zbiorowością ludzi zespolonych więzią społeczną, przejawiającą się w poczuciu łączności, przynależności grupowej i działaniu na rzecz realizacji wspólnych celów.
Większość typologii grup społecznych w analizach socjologicznych wywodzi się z podziału dokonanego przez F. Tönniesa, na Gemeinschaft (wspólnota) — grupę złączoną więzią „naturalną”, osobistą i dającą poczucie wspólnoty, oraz na Gesellschaft (zrzeszenie) — grupę opartą na więzi „racjonalnej” i bezosobowej. Nie mniejszą rolę odgrywa, zapoczątkowany przez Ch.H. Cooleya, podział na grupy pierwotne i wtórne. Grupy pierwotne charakteryzuje mała liczebność, więź osobista (bezpośrednie kontakty), brak specjalizacji, względna intymność i stałość; należą do nich np. rodzina, społeczność sąsiedzka, grupa koleżeńska; grupy pierwotne odgrywają doniosłą rolę w procesie socjalizacji jednostki, pod ich wpływem kształtuje się osobowość jednostek. Członkowie grup wtórnych (np. partia polityczna) są złączeni więzią formalną przez wykonywane role społeczne, co zakłada istnienie organizacji społecznej; powstają one wraz z przekształceniem się pierwotnych społeczeństw o prostej strukturze w stosunkowo liczebne społeczeństwa nowoczesnego, zróżnicowane ze względu na podział pracy i specjalizację życia społecznego. Z podziałem na grupy pierwotne i wtórne wiąże się podział na grupy formalne i nieformalne, różniące się genezą, więzią grupową, sposobem unormowania struktury grupy oraz zasadami rekrutacji członków. Grupy formalne są powoływane przez szersze zbiorowości, ich członkowie są złączeni więzią formalną, grupy nieformalne powstają spontanicznie, członków łączy więź osobista, a ich działania nie są unormowane przepisami, jak to ma miejsce w grupach formalnych. W badaniach struktury społecznej istotne znaczenie ma podział na grupy zamknięte i otwarte (grupy zamkniętej i otwartej rekrutacji) oraz grupy horyzontalne i wertykalne (w pierwszym przypadku członków grupy cechuje jednakowa, w drugim różna pozycja społeczna). W psychologii społecznej dużą rolę odgrywa pojęcie grupy odniesienia, a w socjologii stosunków politycznych pojęcie grupy nacisku.
Od lat 80. XX w. spadkowi zainteresowania badaniami małych grup towarzyszy wzrost zainteresowania środowisk akademickich, zwłaszcza w USA, różnego rodzaju grupami samopomocowymi, tj. tworzonymi niezależnie od struktur władzy i biurokracji grupami ludzi złączonych ideą bezinteresownych działań na rzecz wspólnego dobra, zwłaszcza w trudnych sytuacjach życiowych (alkoholizm, narkomania, choroba). Rozwój takich grup traktuje się na ogół jako charakterystyczną cechę społeczeństwa obywatelskiego.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia