gród

gród,

pierwotnie osada obronna, otoczona palisadą lub obwałowana, usytuowana w miejscu trudno dostępnym (nad rzeką, na wzgórzu), później, zwłaszcza w średniowieczu, także warownia, twierdza.

Najstarsze grody pochodzą z epoki neolitu; na ziemiach pol. najwcześniej były wznoszone przez ludność kultury łużyckiej (ok. 1300–400 p.n.e.); ponownie pojawiły się we wczesnym średniowieczu (od VII–VIII w.) na ziemiach pol. i w innych krajach słow.; w sąsiedztwie grodu powstawały osady (podgrodzia); gród właściwie pełnił funkcję warowni, był siedzibą władcy (lub kasztelana); w X–XIII w. istniały m.in. grody odgrywające rolę ośr. władzy adm. (zwłaszcza grody kasztelańskie), grody o znaczeniu wyłącznie militarnym, niektóre grody stanowiły zalążek miast, część grodów znalazła się w rękach biskupów i świeckich możnowładców; od XIV w. grodem nazywano też zamek — siedzibę starosty, stąd określenie grodzki (sąd, urząd, księgi); pozostałości grodów w postaci rozsypisk wałów są zw. grodziskami.

Ostrów Lednicki, zdjęcie lotnicze