geochronologia
 
Encyklopedia PWN
geochronologia
[gr. gḗ ‘ziemia’, chrónos ‘czas’, lógos ‘słowo’, ‘nauka’],
rachuba czasu i datowanie zjawisk w historii Ziemi (wieku skał, transgresji i regresji morza, ruchów górotwórczych, intruzji magmowych i in.).
Geochronologia względna określa wiek warstw skalnych i czas trwania procesów geologicznych względem warstw przyjętych za wzorcowe; posługuje się wieloma metodami, z których najważniejszą jest metoda paleontologiczna (biostratygraficzna), stosowana do określania względnego wieku skał osadowych (a niekiedy i metamorficznych) na podstawie badania zachowanych w tych skałach szczątków roślin i zwierząt oraz śladów ich działalności życiowej (skamieniałości); w historii Ziemi świat organiczny ulegał niepowtarzalnej ewolucji, stare formy wygasały, a na ich miejsce pojawiały się nowe; dlatego największe znaczenie dla geochronologii względnej mają skamieniałości przewodnie, do których zalicza się skamieniałości tych rodzajów i gatunków zwierząt i roślin, które żyły w krótkim odcinku dziejów Ziemi, miały szerokie rozprzestrzenienie geograficzne i występują powszechnie w skałach powstałych w różnych środowiskach sedymentacyjnych; warstwy skalne zawierające te same skamieniałości przewodnie uważa się za równowiekowe. Na podstawie ewolucji świata organicznego, geochronologia względna dzieli dzieje Ziemi na jednostki geochronologiczne (eony, ery, okresy, epoki, wieki i doby). Do metod geochronologii względnej należą też metody litologiczne (litostratygraficzne), polegające na badaniu tych cech skał oraz formacji skalnych, które pozwalają na ustalenie ich następstwa czasowego lub równoczasowości, metody diastroficzne, badające wzajemne relacje między warstwami skalnymi (ich deformacje oraz niezgodność zalegania) i na tej podstawie określające ich następstwa czasowe.
Geochronologia bezwzględna ustala czas trwania geologicznych jednostek czasu oraz wiek poszczególnych procesów i zjawisk geologicznych w latach; najważniejszymi metodami geochronologii bezwzględnej są metody izotopowe, oparte na badaniu przemian promieniotwórczych w skałach (izotopowe datowanie); do metod geochronologii bezwzględnej należą też: metody magnetometryczne, które wykorzystują cechy magnetyczne skał odziedziczone w różnych epokach geologicznych; metody chemiczne i biologiczne, oparte na przemianach chemicznych i zjawiskach biologicznych, których zmienność jest wyraźnie uzależniona od czasu, i in. Geochronologia bezwzględna dzieli dzieje Ziemi na jednostki chronostratygraficzne (eonotemy, eratemy, systemy, oddziały, piętra i chronozony).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia