fenianie
 
Encyklopedia PWN
fenianie,
irlandzki ruch niepodległościowy w 2. połowie XIX w.;
zainicjowany 1858–59 przez byłych działaczy Młodej Irlandii, działał w kraju oraz wśród emigracji irlandzkiej w USA i Wielkiej Brytanii. Dla tajnych struktur fenian na Wyspach Brytyjskich utrwaliła się nazwa Irlandzkie Bractwo Republikańskie (IRB), w USA działali jako Bractwo Fenian; celem fenian było wyzwolenie Irlandii spod panowania brytyjskiego i utworzenie demokratycznej republiki irlandzkiej; za najlepszy sposób osiągnięcia tego celu uznali walkę zbrojną. Zyskiwali członków głównie spośród robotników, parobków wiejskich i żołnierzy, nawiązali kontakty z I Międzynarodówką; spotkali się natomiast z potępieniem ze strony hierarchii Kościoła katolickiego. Liczyli na wybuch wojny amerykańsko-brytyjskiej (zwłaszcza podczas wojny secesyjnej 1861–65) i w celu sprowokowania takiego konfliktu zorganizowali 1866, 1870 i 1871 wypady zbrojne z terytorium USA na pogranicze brytyjskiej Kanady; struktury IRB były rozpoznawane i infiltrowane przez władze brytyjskie, toteż podjęte 1867 próby wzniecenia powstania w Irlandii i akcji zbrojnych w Wielkiej Brytanii zostały szybko stłumione; na początku lat 70. XIX w. właściwy ruch fenian znacznie osłabł; z czasem w Irlandii zrekonstruowała się kadrowa IRB. Nazwa ruchu fenian nawiązywała do dawnej historii irlandzkich: wojowników fianna i ich legendarnego wodza Fionna mac Cumhailla.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia