egipskie grobowce

egipskie grobowce,

miejsca pochówków staroż. Egipcjan.

Najstarszą formą g.e. była jama wykopana w piasku. Na przestrzeni wieków g.e. ulegały licznym zmianom i niekiedy były znacznie rozbudowywane, zależnie od statusu osoby pochowanej. Część nadziemna służyła gł. celom kultu i można ją porównać ze świątynią. W czasach Starego Państwa funkcję tę pełniły kaplice mastab, a w grobowcach król. zespoły kultowe przy piramidach; niektóre późniejsze grobowce prywatne powtarzały arch. schemat egipskich świątyń, z pylonami, dziedzińcem, salą kolumnową i sanktuarium. Zmarły, przedstawiany w tekstach i scenach grobowych jako wierny wyznawca boga (faraona, Re, Ozyrysa), z którym dzielił nieśmiertelność, był odbiorcą ofiar składanych przed jego wizerunkiem podczas rytuału, jak i ofiar obecnych w postaci magicznych substytutów (m.in. sceny ofiarne, dekoracja stołów ofiarnych). Część podziemna g.e. była właściwym mieszkaniem zmarłego i miejscem przechowywania wyposażenia grobowego, pełniła też funkcję ochronną dla zwłok, stąd wejście do niej było najczęściej ukryte i skomplikowane (np. głębokie szyby wypełnione kamieniami, ślepe korytarze, blokady itp.). Dla zapewnienia komfortu zmarłemu wprowadzono sarkofag (sarkofagi egipskie) — czego następstwem była potrzeba mumifikacji — i znacznie powiększono podziemną część grobowca, gdzie magazynowano niekiedy bardzo bogate wyposażenie (np. meble, rydwany, liczne naczynia z wodą i innymi napojami, żywność, szaty, biżuterię), stanowiące zazwyczaj cel rabusiów; większość g.e. została obrabowana już w starożytności. Podziemia g.e., zwłaszcza komora sarkofagowa, symbolizowały Krainę Umarłych, której wyobrażenia wraz z zestawem magicznych i rytualnych tekstów przedstawiano w dekoracji ściennej, na papirusach grobowych bądź sarkofagach. G.e. należące do przedstawicieli elit społeczeństwa egipskiego pełniły funkcję grobów rodzinnych, w których chowano też ubogich członków rodu; częste zjawisko uzurpacji starszego grobu i działalność rabusiów spowodowały pojawienie się w I tysiącleciu p.n.e. skalnych skrytek, czyli ukrytych grobów pozbawionych części nadziemnej i dekoracji, gdzie składano masowo sarkofagi (np. w Deir el-Bahari w skrytce kapłanów Amona z XXI dyn., ok. 950 p.n.e., odkryto 254 sarkofagi).

Re, bóg słońca (w postaci dysku solarnego) z dwiema barkami i zmarły towarzyszący mu w podróży po krainie żywych i umarłych, malowidło ścienne z egipskiego grobowca

Piramidy z okresu Starego Państwa (Egipt)

Anubis przed fetyszem Ozyrysa ożywia mumię, przynosząc jej serce, malowidło ścienne z grobowca w Deir el-Medina, ok. 1550 p.n.e.