efektywność ekonomiczna
 
Encyklopedia PWN
efektywność ekonomiczna,
relacja efektu do nakładu czynnika produkcji lub zespołu czynników produkcji.
Podstawy teorii efektywności ekonomicznej w warunkach konkurencji doskonałej sformułował włoski ekonomista V. Pareto. Głosi ona, iż warunki efektywności są spełnione tylko wtedy, gdy nie można zwiększyć użyteczności jednej osoby, nie obniżając jednocześnie użyteczności kogoś innego. W teorii ekonomicznej i praktyce gospodarczej, poza modelem konkurencji doskonałej, są stosowane różne miary efektywności ekonomicznej zależnie od tego, co się przyjmuje jako efekt, a co jako nakład. Są uzyskiwane różne relacje efektywnościowe. Mogą one wyrażać stosunek uzyskanych efektów (produkcja, wartość dodana, dochód narodowy, zysk itp.) do poniesionych nakładów (zatrudnienia, majątku trwałego, inwestycji, zużytych surowców i materiałów, energii, paliwa itp.). Ekonomista może je badać, analizować i wyciągać na ich podstawie wnioski dla polityki gospodarczej lub zarządzania firmą. Efektywność ekonomiczna zapewnia maksymalizowanie efektów przy danych nakładach i minimalizowanie nakładów przy danych efektach. Podstawowe relacje efektywnościowe to: wydajność pracy, produktywność majątku trwałego, efektywność inwestycji, materiałochłonność i energochłonność produkcji. Wyrazem poprawy efektywności ekonomicznej jest wzrost 3 pierwszych relacji i obniżenie się 2 pozostałych.
Efektywność ekonomiczną można rozpatrywać w mikroskali — w odniesieniu do całego przedsiębiorstwa lub do jednego z czynników produkcji zaangażowanych w jednym przedsiębiorstwie, albo w makroskali, tzn. w odniesieniu do całej gospodarki narodowej.
Efektywność alokacyjna oznacza, że zasady czynników produkcji zostały przyporządkowane do poszczególnych gałęzi tak, żeby uzyskać maksymalną produkcję. Żadna produkcja monopolistyczna nie będzie efektywna alokacyjnie. Dlatego szacunki strat społecznych spowodowanych istnieniem monopoli są powszechnie przyjmowaną miarą nieefektywności alokacyjnej. Efektywność alokacyjna była również niemożliwa do osiagnięcia w warunkach gospodarki socjalistycznej, w której decyzje inwestycyjne były podporządkowane kryteriom politycznym, a nie ekonomicznym.
Efektywność ekonomiczna gospodarki narodowej jest wielkim agregatem łączącym efekty i nakłady ponoszone we wszystkich ogniwach gospodarki. Jej poziom i dynamika wzrostu zależą od ogólnej sprawności całego systemu gospodarczego funkcjonującego w danym kraju oraz od jego miejsca w międzynarodowym podziale pracy, udziału w eksporcie i imporcie i ich opłacalności.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia