efekt cieplarniany

efekt cieplarniany, efekt szklarniowy,

zjawisko fizyczne polegające na wzroście temperatury powierzchni planety oświetlanej przez promieniowanie gwiazdy w wyniku zatrzymywania promieniowania (m.in. cieplnego) przez gazy w atmosferze planety;

jest spowodowane występowaniem atmosfery (wokół planety) — średnia temperatura powierzchni Ziemi wynosi np. 14–15°C, przy braku efektu cieplarnianego byłaby niższa o ok. 33°C wynosząc −18°C. Atmosfera przepuszcza do powierzchni Ziemi znaczną część promieniowania słonecznego (promieniowanie krótkofalowe, od 0,1 do 4 µm), a zatrzymuje znaczną część promieniowania wysyłanego przez powierzchnię Ziemi (promieniowanie długofalowe, od 4 do 80 µm). Dzieje się to według następującego schematu: promieniowanie słoneczne docierające do powierzchni Ziemi jest przez nią pochłaniane (niewielka część zostaje odbita) i zamieniane na ciepło, a ogrzana powierzchnia Ziemi emituje promieniowanie, które w dużym stopniu jest pochłaniane przez atmosferę (głównie przez cząsteczki pary wodnej, dwutlenku węgla oraz kropelki wody w chmurach); energia przekazana atmosferze jest przez nią wypromieniowywana (w postaci promieniowania długofalowego) głównie z powrotem w stronę Ziemi (tzw. promieniowanie zwrotne), częściowo w przestrzeń kosmiczną; promieniowanie zwrotne jest podstawową przyczyną występowania efektu cieplarnianego. Wskutek gospodarczej działalności człowieka stopniowo zwiększa się stężenie w atmosferze substancji absorbujących długofalowe promieniowanie ziemskie (tzw. gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla, metanu, tlenków azotu, ozonu, freonów), co może spowodować pogłębianie się efektu cieplarnianego, wzrost temperatury i zmianę klimatu na kuli ziemskiej.