duchowość

duchowość,

religiozn. zespół postaw, przekonań, stanowisk wobec kształtujących określoną formę życia rzeczywistości — Boga, świata duchów, świata człowieka, przyrody, a szerzej — wszystkich przejawów bytu zarówno w swej faktyczności, jak też dynamizmie stawania się.

Pojęcie duchowości powstało na gruncie chrześcijaństwa z refleksji na temat wielości dróg prowadzących do Boga; sam termin duchowość wywodzi się z pojęcia ducha, a w szczególności z pojęcia Ducha Świętego [łac. Sanctus Spiritus], który zgodnie z wiarą chrześcijan od dnia Zesłania aż po dzień dzisiejszy kształtuje ich życie zgodnie z wolą Boga. Taka geneza pojęcia duchowość zadecydowała o tym, że immanentnie zawiera się w nim idea Boga, religii czy szerzej — transcendencji, a ono samo stało się bliskoznaczne z pojęciem religijności. W miarę coraz lepszego poznawania cywilizacji i tradycji pozaeur., pojęcie duchowość zaczęto odnosić także do tamtych kręgów kulturowych, dostrzegając w nich — oprócz wielu różnic — liczne analogie z duchowość chrześcijańską. Wraz z określeniem duchowość chrześcijańska wprowadzono więc m.in. terminy: duchowość żydowska (judaizm), duchowość muzułmańska (islam), duchowość hinduska (hinduizm), duchowość buddyjska (buddyzm). W czasach nowoż. (zwłaszcza od epoki oświecenia) pojęcia duchowości używa się coraz częściej w sensie pozbawionym bezpośrednich odniesień do sfery rel.; staje się ono często synonimem kultury, zwłaszcza kultury wyższej, a także — w znaczeniu bardziej subiektywnym — mentalności zbiorowej, przede wszystkim mentalności elit intelektualnych danego narodu czy ludu (np. duchowość grecka, duchowość chińska, duchowość japońska).