dominium Maris Baltici
 
Encyklopedia PWN
dominium Maris Baltici
[łac., ‘władztwo Morza Bałtyckiego’],
wieloletnia konkurencja o panowanie nad Bałtykiem i związane z tym korzyści (kontrola handlu, pobieranie ceł).
Termin pojawiający się XV–XVII w. w polskich aktach urzędowych, korespondencji i publicystyce; początkowo rozumiany jako hasło obrony własnych portów i wybrzeży, w latach 60. XVI w. dominium Maris Baltici nabrało szerszego znaczenia i stało się wykładnikiem polityki królewskiej zmierzającej do objęcia władzy zwierzchniej nad częścią Morza Bałtyckiego. Program dominium Maris Baltici starał się realizować, wraz ze swymi doradcami (J. Kostką, S. Karnkowskim), Zygmunt August — udział w wojnie siedmioletniej (1563–70), a po przyłączeniu Inflant do Polski (1561) utworzenie Komisji Morskiej i rozbudowa polskiej floty wojennej. W rywalizacji o panowanie nad Bałtykiem uczestniczyły oprócz Rzeczypospolitej Dania, Szwecja i Rosja. Walka rozpoczęła się 1558 najazdem Rosji na Inflanty (inflancka wojna 1558–83) i w okresie wojny siedmioletniej (1563–70). Unia Polski ze Szwecją za Zygmunta III Wazy stwarzała nadzieje na wspólne polsko-szwedzkie władanie nad Bałtykiem i niedopuszczenie Rosji, ale zerwanie unii (1599) zapoczątkowało nowe wojny (wojny polsko-szwedzkie). Zygmunt III Waza i Władysław IV w myśl interesów dynastycznych (pretensje do tronu szwedzkiego) usiłowali realizować politykę morską, ale bez większych osiągnięć. Z powodu braku silnej floty, portów oraz zainteresowania szlachty sprawami morskimi, Rzeczpospolita nie odegrała większej roli na Bałtyku.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia