dolina
 
Encyklopedia PWN
dolina,
podłużne obniżenie powierzchni Ziemi, o jednokierunkowym nachyleniu, utworzone głównie w wyniku erozji wód stale lub okresowo płynących, przy współdziałaniu innych procesów denudacyjnych (osuwanie, osiadanie, spełzywanie) oraz akumulacji.
Rezultatem działalności wód płynących jest, najpowszechniejsza na Ziemi, dolina rzeczna; rozwój jej zależy od rzeźby terenu, rodzaju i budowy geologicznej podłoża, klimatu oraz reżimu hydrologicznego rzeki; rozróżnia się doliny o wąskim dnie i stromych skalistych zboczach, małe zwane gardzielami, duże zwane jarami, doliny wciosowe (najczęściej występujące), o wąskim, niewyrównanym dnie i stromych zboczach, rozwartych w kształcie litery V, doliny płaskodenne, doliny nieckowate i in. Odcinek doliny, w którym rzeka przedziera się przez znajdujące się na jej drodze wzniesienie jest nazywany przełomem. Działanie wód okresowo płynących prowadzi do powstania dolin suchych, takich jak: wąwóz, parów, wadi. Doliny rzeczne przekształcone przez niszczącą działalność lodowca noszą nazwę żłobów lodowcowych.
Odrębnym rodzajem doliny jest dolina ryftowa — głęboka i rozległa dolina pochodzenia tektonicznego, długości setek lub tysięcy kilometów, biegnąca wzdłuż ryftu oceanicznego lub kontynentalnego; dolinami ryftowymi są np. Wielkie Rowy Afrykańskie. Dolina krasowa jest podłużnym obniżeniem na obszarze krasowym; powstaje przez połączenie się lejów krasowych, uwałów lub polji.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Ojcowski Park Narodowy fot. B. Kowalewska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia