dobór naturalny
 
Encyklopedia PWN
dobór naturalny, selekcja naturalna, dobór stabilizujący,
mechanizm ewolucji zaproponowany przez Ch. Darwina i A.R. Wallace’a (1858) w celu wyjaśnienia sposobów powstawania przystosowań (adaptacja) i specjacji, czyli powstawania nowych gatunków.
Mechanizm doboru naturalnego polega na wewnątrzpopulacyjnym zróżnicowaniu rozrodczości i przeżywania osobników obdarzonych dziedziczną zmiennością cech determinujących ich stopień dopasowania do środowiska. Osobniki lepiej przystosowane mają większe szanse na pozostawienie po sobie większej liczby potomstwa, które dożyje do wieku dojrzałego i będzie się dalej rozmnażać; jeżeli zatem zmienność cech decydujących o przystosowaniu jest dziedziczna, to z pokolenia na pokolenie coraz większą część populacji stanowić będą osobniki obdarzone adaptacjami; dobór naturalny wykorzystuje w ten sposób zróżnicowanie dostosowania genetycznego w populacji. Ponieważ zasoby każdego środowiska są ograniczone i nie wszystkie rodzące się w nim osobniki mają szanse przeżycia, to każdy organizm bezustannie prowadzi walkę o byt, w której zwyciężają osobniki najlepiej dopasowane do swego środowiska; ponieważ pewne cechy są dziedziczne, więc z pokolenia na pokolenie zwiększać się powinna częstość występowania osobników dobrze przystosowanych, czyli powinna zachodzić ewolucja wewnątrz populacji i gatunków; dobór naturalny ma więc charakter analogiczny do doboru hodowlanego, gdzie walkę o byt zastępuje działanie hodowcy; tak rozumiany dobór naturalny stanowi podstawę darwinizmu. We współczesnym ewolucjonizmie podkreśla się nieuchronność działania doboru naturalnego w przyrodzie, gdyż wszystkie organizmy dążą do pozostawienia potomstwa, są obdarzone zmiennością cech dziedzicznych współdecydujących o ich sukcesie reprodukcyjnym i żyją w warunkach konkurencji wewnątrzgatunkowej; niedostrzeganą dawniej formą doboru naturalnego jest dobór krewniaczy.
Zwraca się również uwagę, że dobór naturalny jest tylko jednym z mechanizmów ewolucji. Są przesłanki, że możliwa też jest selekcja na poziomie budujących geny fragmentów DNA. Odkrycie długich fragmentów powtarzających się sekwencji DNA nie kodujących żadnych białek może wskazywać, że swoista walka o byt zachodzi na poziomie niższym od genowego (samolubny DNA). Istnienie mutacji „niedostrzeganych” przez dobór naturalny legło u podstaw tzw. teorii neutralistycznej. Selekcja może jednak także zachodzić i na poziomie ponadosobniczym. Zgodnie z punktualizmem jednostką doboru są również gatunki, których selekcjonowanie byłoby odpowiedzialne za ogólne kierunki ewolucji (makroewolucja). Ten tzw. dobór gatunkowy byłby uzupełnieniem doboru na niższych poziomach organizacji biosfery.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia