deoksyrybonukleinowy kwas
 
Encyklopedia PWN
deoksyrybonukleinowy kwas, DNA,
wielkocząsteczkowy biopolimer obecny we wszystkich komórkach organizmów;
materialny nośnik informacji genetycznej; DNA w komórkach występuje najczęściej w postaci 2-niciowej — obydwa łańcuchy DNA są owinięte wokół wspólnej osi, tworząc strukturę tzw. podwójnej helisy; zasady azotowe są skierowane do wnętrza helisy; zasady z przeciwległych nici tworzą pary związane wiązaniami wodorowymi — adenina zawsze tworzy parę z tyminą (A–T), a guanina z cytozyną (G–C); takie pary noszą nazwę zasad komplementarnych (Watsona–Cricka model DNA); w bakteriach, plastydachmitochondriach końce spirali DNA są ze sobą połączone, dzięki czemu powstaje struktura kolista; po rozciągnięciu chromosomu bakteryjnego jego długość może wynosić ponad 1 mm; jądra komórek organizmów wielokomórkowych zawierają cząsteczki DNA znacznie dłuższe (ok. 3 cm w chromosomie człowieka); tworzą one z białkami (głównie histonami) nukleoproteinowe kompleksy (chromatyna) o strukturze superspiralnej, co pozwala na ich upakowanie w małej przestrzeni. DNA występuje we wszystkich organizmach żywych i niektórych wirusach. Średni skład nukleotydowy DNA jest stały dla organizmów danego gatunku i zbliżony w obrębie rodzajów systematycznych. Podczas podziału komórkowego nowe łańcuchy DNA są syntetyzowane jako kopie łańcuchów istniejących w komórce (replikacja DNA). W DNA jest zakodowana (kod genetyczny) informacja o budowie cząsteczek białek syntetyzowanych przez dany organizm (biosynteza białka, informacja genetyczna).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Watsona–Cricka model DNA, schemat budowy cząsteczki; fragment podwójnej helisy DNAwyk. Studio BAMA/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia