człowiekowate

człowiekowate, hominidy, Hominidae,

jedna z rodzin rzędu ssaków naczelnych, kategoria systematyczna, którą w dawnym ujęciu tworzyły tylko formy Homo sapiens i ich bezpośredni przodkowie, różni od małp człekokształtnych;

aktualnie dzieli się ją na podrodzinę Ponginae oraz podrodzinę Homininae (człowiekowate właściwe), do której należą wszystkie gatunki rodzaju Australopithecus (australopiteki) oraz rodzaju Homo (człowiek); człowiekowate wyodrębniły się ok. 17 mln lat temu w Afryce i podzieliły na 2 grupy, z których jedna wyemigrowała do Azji, gdzie jest obecnie reprezentowana przez orangutana; druga pozostała w Afryce i tam od ok. 10–8 mln lat ewoluowała w 2 kierunkach, w wyniku czego wykształciły się afrykańskie małpy człekokształtne (goryl, szympans) oraz australopiteki i człowiek; pod względem anatomicznym człowiekowate odróżnia od innych naczelnych przede wszystkim: 1) przystosowanie budowy tułowia i kończyn do dwunożnego chodu w postawie spionizowanej (czego wyrazem jest m.in. niechwytna stopa i szczególna budowa miednicy); 2) niektóre cechy uzębienia; 3) stosunkowo późne dojrzewanie i starzenie oraz długi okres reprodukcyjny i poreprodukcyjny; 4) znaczne odwłosienie ciała; 5) w późniejszych stadiach ewolucji (od szczebla pitekantropa) wybitny rozwój mózgu, co wiąże się z bujnym rozwojem psychiki. Od szczebla praludzkiego datuje się rozwój kultury, znaleziskom antropologicznym zaczynają towarzyszyć narzędzia celowo obrobione, broń i ślady celowego wykorzystania ognia; zaczynają się kształtować pierwsze formy życia społecznego.