cykliny

cykliny,

rodzina białek będących kluczowym składnikiem systemu regulującego przebieg cyklu komórkowego.

cykliny występują we wszystkich organizmach eukariotycznych; ich stężenie podczas cyklu szybko rośnie, po czym spada (stąd ich nazwa); cykliny z kinazami białek o aktywności zależnej od cyklin (określanymi skrótowcem cdk) tworzą kompleksy katalizujące przyłączanie grup fosforanowych do określonych białek; stężenie kinaz cdk jest stałe, natomiast cykliny, a więc też kompleksy z cdk, pojawiają się w różnych fazach cyklu komórkowego, w różnym czasie i miejscu komórki — zależnie od tego fosforylacji ulegają odmienne substraty białkowe, co skutkuje specyficznymi efektami. Cykliny i kinazy cdk są białkami ewolucyjnie konserwatywnymi; wszystkie cykliny mają tzw. kasetę cyklinową (sekwencję aminokwasów wiążącą kinazę) oraz sekwencję lokalizacji zapewniającą przemieszczanie się cyklin (i kompleksów) do właściwych miejsc w komórce (jądro, cytoplazma); wszystkie znane cykliny podlegają proteolizie w systemie ubikwityny. Głównymi podrodzinami są cykliny: A, B, D i E; cykliny D uruchamiają przejście z fazy G1 do fazy S (decyzja rozpoczęcia podziału); cykliny E i A inicjują i pobudzają replikację DNA w fazie S; cykliny B kierują przejściem z fazy G2 do fazy M. Od wykrycia pierwszych cyklin (1982) ciągle są poznawane nowe: niedawno stwierdzono, że przejście G0 do G1 umożliwia cykliny C. Niedobór lub nadmiar jednej cykliny może być przyczyną chorób, np. nowotworów. T. Hunt, odkrywca cyklin, oraz L.H. Hartwell i P.M. Nurse 2001 otrzymali Nagrodę Nobla za odkrycie głównych regulatorów cyklu komórkowego.

Daniela Barszcz