chmiel

chmiel, Humulus,

rodzaj z rodziny konopiowatych;

obejmuje 3 gat. występujące w strefie umiarkowanej półkuli północnej; największe znaczenie gosp. ma chmiel zwyczajny, H. lupulus, rozpowszechniony w umiarkowanej strefie Eurazji i Ameryki Północnej; dwupienna, pnąca się bylina, o pędach do 8 m dł., liście 3–5-klapowe; kwiatostany żeńskie podobne do szyszek, żółtawozielone, zawierają 3–17% lupuliny, męskie — zebrane w luźne wierzchotki; znaczenie praktyczne mają rośliny żeńskie — ich kwiatostany są używane do produkcji piwa (po wysuszeniu tzw. chmiel piwowarski), też w lecznictwie, np. w postaci wyciągów jako środek uspokajający; z szyszek chmielowych bądź z lupuliny otrzymuje się również olejek chmielowy używany w produkcji likierów i kosmetyków; plantacje chmielu zwyczajnego są użytkowane do kilkunastu lat, rośliny wiją się na konstrukcjach ze słupów drewnianych lub strunobetonowych i drutów; zbiór szyszek chmielowych w sierpniu–wrześniu. Światowe zbiory szyszek chmielu wynoszą 102,2 tys. t (2005); gł. producentami są: Niemcy (29 tys. t), USA (26,2), Chiny (20), Czechy (6,8), Polska (3,4), Australia (2), Korea Pn. (2), W. Brytania (2).

Ch. japoński, H. japonicum (H. scandens), pochodzący z Japonii i Chin, jest rośliną roczną o wys. 6 m; liście głęboko wcinane; kwiaty żeńskie zebrane w kwiatostan typu kłos; jest uprawiany (także w Polsce) jako ozdobne pnącze, są spotykane odmiany o biało nakrapianych liściach.

Chmiel zwyczajny, Humulus lupulus, pędy z owocostanami