chińskie malarstwo
 
Encyklopedia PWN
chińskie malarstwo,
gałąź sztuk plast. zajmująca wraz z kaligrafią uprzywilejowaną pozycję w Chinach;
charakteryzuje się brakiem światłocienia i perspektywy poziomej zastąpionej perspektywą pionową o wysoko umieszczonym horyzoncie lub perspektywą powietrzną. Podstawowymi formami m.ch. są wykonywane tuszem i farbami wodnymi malowidła ścienne, obrazy na zwojach jedwabiu lub papieru — poziomym (shoujuan, japońskie emakimono) i pionowym (lizhou, japońskie kakemono), malowidła na wachlarzach, parawanach, płytkach bambusowych i lace, kartki z albumów. Chińska technika malarstwa wodnego nie pozwala na zmiany ani poprawki; wymaga doskonałego opanowania techniki, pewności i szybkości w odtwarzaniu scen uprzednio ukształtowanych w wyobraźni artysty. Artysta maluje obraz z pamięci, dążąc do ukazania określonej idei oraz nastroju lub myśli towarzyszącej mu podczas tworzenia. W tradycyjnym m.ch. nie odtwarzano bezpośrednio modelu, nawet jeśli ukazywano konkretny obiekt, lecz dążono do symbol. przedstawienia wewn. istoty przedmiotu. Rozwinęło się wiele stylów i technik, wśród których wyróżnia się 2 podstawowe: technika starannego pędzla (gong bi), charakteryzyjąca się precyzyjnym stylem malowania o wyrazistych konturach, i technika malowania idei (xie yi), zw. też techniką bezkostną (mo gu) — spontaniczna, swobodna maniera nieregularnych plam. Pod względem tematycznym wyróżnia się kilka gł. rodzajów: góry i wody (shanshui hua) — obrazy przedstawiające pejzaże; kwiaty i ptaki (huaniao hua) — przedstawienia przyrody, w których występują oba lub jeden z tych tematów, obrazy o tematyce mieszanej (zwierzęta, owady, rośliny). Ważne miejsce zajmowało malarstwo rel. (o tematyce taoistycznej lub buddyjskiej), malarstwo portretowe, przedstawiające wizerunki przodków w sposób idealny, daleki od rzeczywistego podobieństwa, malarstwo rodzajowe, ilustrujące sceny z życia dworskiego, szczególnie rozwinięte w czasach dyn. Song, malarstwo ścienne — wykonywane przez anonimowych rzemieślników na ścianach świątyń skalnych i związane z nim malowidła grobowe, którymi dekorowano grobowce. W epoce Song (960–1279) ukształtowało się tzw. malarstwo literatów (wenren hua), uprawiane przez osoby wykształcone i oficjalnie uznane, tworzące obrazy na jedwabiu lub papierze, traktowane jako wyższy gatunek malarstwa. Obrazy chiń. bardzo często były opatrywane podpisem i pieczęcią artysty czy też kolejnych jego właścicieli, a także artystycznie wykonaną inskrypcją. Tradycyjne m.ch. jest uprawiane w Chinach do czasów obecnych.
Joanna Markiewicz
Bibliografia
P. Miklós Malarstwo chińskie, Warszawa 1987.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Sceny z życia Buddy, obraz na jedwabiu, Chiny, X w., Musée Guinnet, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia