bracia polscy
 
Encyklopedia PWN
bracia polscy, arianie,
wspólnota rel., która 1562–65 wyodrębniła się z Kościoła ewangelicko-reformowanego jako tzw. zbór mniejszy, tworząc najbardziej radykalny odłam reformacji w Polsce.
w XVII w. przyjęła się dla braci polskich nazwa socynianie (socynianizm); odegrali wybitną rolę w sporach teol. XVI–XVII w. (Sz. Budny, F. Socyn), rozwoju szkolnictwa (Pińczów, Akad. Rakowska) oraz nauki i literatury pol.; obowiązywał ich zakaz sprawowania urzędów, służby wojsk., posiadania majątków ziemskich korzystających z pańszczyzny; bezwzględnie zwalczani przez działaczy kontrreformacji, oskarżani o sprzyjanie Szwedom w okresie „potopu”, 1658 dekretem sejmu zobowiązani do przejścia na katolicyzm lub opuszczenia kraju; emigrowali gł. do Holandii i Siedmiogrodu; ich dorobek teol. przetrwał w Kościołach unitariańskich (unitarianizm); gł. przedstawiciele: M. Czechowic, Piotr z Goniądza, Grzegorz Paweł z Brzezin, później — prócz Budnego i Socyna — J. Crell, A. Wiszowaty.
Bibliografia
A. BRÜCKNER Różnowiercy polscy, Kraków 1905;
Raków, ognisko arianizmu, oprac. S. Cynarski, Kraków 1968;
J. TAZBIR Arianie i katolicy, Warszawa 1971;
Wokół dziejów i tradycji arianizmu, red. L. Szczucki, Warszawa 1971.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia