bankowość muzułmańska,
ekon. specyficzny, zgodny z zasadami islamu, system bankowy.
bankowość muzułmańska
Encyklopedia PWN
Według badaczy muzułmańskich wszelkie operacje bankowe, polegające na oprocentowaniu, takie jak lokaty krótko- i długoterminowe, książeczki oszczędnościowe, akredytywy, rachunki oszczędnościowe, weksle, obligacje i inne, bez względu na to, czy zyski z oprocentowania przeznaczone są na inwestycje, czy też na konsumpcję, w świetle zasad islamu należy traktować jako lichwę, niezależnie od tego, czy dotyczą one osób prywatnych, czy też firm. Funkcjonowanie banków opiera się na oprocentowaniu cudzych pieniędzy, nie będących własnością tych instytucji, co w opinii teologów islamu jest najgorszą formą lichwy.
Idea banku muzułmańskiego, uznającego tylko formy nieoprocentowanych operacji, pojawiła się w Egipcie, gdzie 1963 w niewielkiej miejscowości Mit Ghamr utworzono taki bank. Nie była to jednak koncepcja nowatorska, jako że już 1930 muzułmanie w Indiach podjęli (nieudaną) próbę stworzenia tego rodzaju instytucji. Wspólny projekt alternatywnego systemu banków handlowych przedstawiły Egipt i Pakistan 1968. Został on zaakceptowany i w latach 70. w ok. 50 krajach muzułmańskich funkcjonowały już takie instytucje; większość z nich była finansowana przez Arabię Saudyjską.
Do najważniejszych banków muzułmańskich należą: Bank Muzułmański w Dubajju (założony 1970), Bank Muzułmański Fajsala (założony 1975, działający w Egipcie i Sudanie), Kuwejcki Dom Finansowy (założony 1977), Jordański Bank Muzułmański (założony 1978), Muzułmański Bank Bahrajnu (założony 1979), Bank Muamalat w Indonezji. Banki te odegrały dużą rolę w rozwoju gospodarczym krajów muzułmańskich, zwłaszcza azjatyckich.
Podstawową zasadą funkcjonowania i działalności banku muzułmańskiego jest wyeliminowanie elementu oprocentowania. Jedną z metod działań finansowych, pozwalających przestrzegać tej zasady jest mudaraba. Polega ona na tym, że bank finansuje konkretny projekt, jest właścicielem kapitału i razem z wykonawcą uczestniczy w zysku lub stracie. Zysk jest dzielony zgodnie z umową zawartą pomiędzy obiema stronami. Inną metodą jest muszaraka, która polega na założeniu firmy z klientem na czas realizacji przedstawionego przez klienta projektu. Podobnie jak w przypadku mudaraby i tutaj bank występuje w roli inwestora. Wkłady oszczędnościowe są własnością klienta. Dzięki temu, że są one inwestowane przez bank, stanowią konto inwestycyjne. Rozliczenie następuje pod koniec roku finansowego. Klient sam określa okres, na jaki lokuje swoje pieniądze w banku, nie krótszy jednak niż miesiąc. Jeżeli inwestycja przyniesie straty, bank gwarantuje klientowi zwrot pełnej wniesionej przezeń kwoty. Ewentualne straty są pokrywane z części zysku, jaką zatrzymuje bank. Jednak w przypadku kont inwestycyjnych ryzyko straty jest prawie zerowe. Najczęściej banki muzułmańskie inwestują ulokowane przez swoich klientów pieniądze w kupno i sprzedaż papierów wartościowych, stabilnych walut oraz złota i srebra.
Bank muzułmański zapewnia pełną obsługę klienta w zakresie wszelkiego rodzaju operacji, które nie mogą podlegać oprocentowaniu, takich jak otwieranie kont, prowadzenie rachunków bieżących, wydawanie książeczek czekowych i kart płatniczych, udzielanie tzw. dogodnych pożyczek osobom prywatnym. Bank muzułmański może też udzielać kredytów nieoprocentowanych na dogodnych warunkach oraz wystawiać weksle gwarancyjne. Klient wnosi tylko opłatę operacyjną. Może też zakupić towary w imieniu klienta i następnie odsprzedać je wskazanemu kontrahentowi. Wówczas zysk jest dzielony zgodnie z zawartą uprzednio umową.
Ahmad Nazmi
