badawcze zachowanie

badawcze zachowanie, eksploracyjne zachowanie się,

biol. aktywne badanie otoczenia, nie związane z zaspokajaniem aktualnych potrzeb biol., takich jak: zdobywanie pokarmu czy wody, poszukiwanie osobnika przeciwnej płci, potomstwa lub wydostawanie się z pułapki.

Wstępną formą prowadzącą ku zachowaniu badawczemu jest tzw. odruch celowniczy, czyli stanowiące przejaw uwagi mimowolnej skierowanie np. oczu, uszu lub całej głowy (telereceptorów) w stronę, z której pojawił się nagły bodziec o dostatecznie silnym natężeniu (błysk, huk itp). Właściwe zachowanie badawcze jest uwarunkowane wrażeniami zmysłowymi, np. podczas poruszania się w danym środowisku lub podczas dotykania albo manipulowania przedmiotami. Wśród bardziej złożonych zachowań badawczych można rozróżnić, ze względu na przypuszczalną motywację, co najmniej 3 ich rodzaje: zachowania służące osiągnięciu tzw. sensoristazy, poznaniu środowiska nieznanego i rozpoznawaniu nie znanego dotąd sąsiedztwa. Zdobywanie nowych doświadczeń ma duże znaczenie dla homeostazy organizmu i służy tworzeniu więzi osobnika ze środowiskiem jego życia; nowy element środowiska wywołuje ciekawość, a ta steruje najbardziej rozwiniętym repertuarem zachowań badawczych, z włączeniem tzw. manipulacji, która prowadzi do zdobycia wiedzy o własnym wpływie na środowisko; u wyższych zwierząt i człowieka niektóre przedmioty mogą się okazać tak bogate w elementy stymulujące ciekawość, że swoją „dziwnością” mogą powodować długotrwałą fascynację.