armie Wojska Polskiego

armie Wojska Polskiego 1939,

związki operacyjne formowane na rozkaz generalnego inspektora sił zbrojnych i naczelnego wodza marszałka E. Rydza-Śmigłego w przededniu II wojny światowej i po jej wybuchu;

W polskich planach wojennych przewidywano utworzenie sześciu armii (5 pierwszego rzutu i odwodowej), w lipcu 1939 sformowano jeszcze jedną, w toku działań wojennych powstały improwizowane dalsze dwie. Armie podlegały bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi, po 10 IX ich część podporządkowano Frontom WP; składały się z 2–5 dywizji piechoty, 1–2 brygad kawalerii, 3–5 dywizjonów artylerii, 2–4 kompanii czołgów, 2–5 eskadr lotniczych i in.; liczyły 60–100 tysięcy żołnierzy. Armia „Karpaty” (dowódca generał K. Fabrycy), utworzona 11 VII, osłaniała COP i tyły Armii „Kraków” od południa; skład: m.in. 2 i 3 brygady górskie, Brygada Obrony Narodowej „Karpaty”, 1. pułk KOP; 6 września wraz z Armią „Kraków” przemianowana na Armię „Małopolska”; rozbita przez Niemców podczas odwrotu znad Sanu w kierunku Lwowa. Armia „Kraków” (dowódca generał A. Szilling), utworzona 23 III, osłaniała Śląsk i zachodnią Małopolskę; skład: m.in. 6., 7., 21., 55. dywizje piechoty, brygady kawalerii: X i Krakowska, I brygada górska; od 2 IX prowadziła walki odwrotowe (nad Nidą, Dunajcem, Sanem), okrążona pod Tomaszowem Lubelskim, 20 IX złożyła broń. Armia „Lublin” (dowódca generał T. Piskor), utworzona 4 IX, osłaniała przeprawy na środkowej Wiśle; skład: m.in. Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa i zebrane doraźnie oddziały; od 14 IX w odwrocie, okrążona pod Tomaszowem Lubelskim, 20 IX złożyła broń. Armia „Łódź” (dowódca generał J. Rómmel), utworzona 23 III, osłaniała kierunek Łódź–Warszawa; skład: m.in. 10., 28., 30. dywizje piechoty, Wołyńska Brygada Kawalerii, Brygada Obrony Narodowej „Sieradz”; po bitwie granicznej 1–5 IX wycofywała się ku Wiśle, przebiła do twierdzy Modlin, skapitulowała 29 IX. Armia „Modlin” (dowódca generał E. Przedrzymirski-Krukowicz), utworzona 23 III, osłaniała Warszawę od północy; skład: m.in. 8. i 20. dywizje piechoty, Nowogródzka i Mazowiecka Brygady Kawalerii, Brygada Obrony Narodowej „Warszawa”; po bitwie pod Mławą 1–3 IX, broniła linii Wisły i Narwi od 10 IX wycofała się na południe, od 11 IX w składzie Frontu Północnego, okrążona pod Tomaszowem Lubelskim, 26 IX skapitulowała. Armia „Pomorze” (dowódca generał W. Bortnowski), utworzona 23 III osłaniała od zachodu i wschodu Pomorze; skład: m.in. 4., 15., 16., 27. dywizje piechoty, Pomorska Brygada Kawalerii, Brygady Obrony Narodowej „Pomorze” i „Chełmno”; po obronie 1–3 IX tzw. korytarza pomorskiego, wycofywała się wzdłuż Wisły na Warszawę, podporządkowana Armii „Poznań”, walczyła w bitwie nad Bzurą; i została zniszczona, nieliczne oddziały przebiły się do stolicy. Armia „Poznań” (dowódca generał T. Kutrzeba), utworzona 23 III, osłaniała Wielkopolskę od zachodu; skład: m.in. 14., 17., 25., 26. dywizje piechoty, Wielkopolska i Podolska Brygady Kawalerii, Brygady Obrony Narodowej „Kalisz” i „Poznań”; po wycofaniu z Wielkopolski, walczyła od 9 IX w bitwie nad Bzurą i została częściowo zniszczona, pozostałe oddziały przebiły się do Warszawy. Armia „Prusy” (dowódca generał S. Dąb-Biernacki), utworzona latem 1939 jako odwód Naczelnego Wodza; planowany skład: m.in. 3., 12., 13., 19., 36., 39. dywizje piechoty, Wileńska Brygada Kawalerii; częściowo skoncentrowana, skierowana przeciwko nacierającym ku środkowej Wiśle Niemcom, rozbita w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego i Tomaszowa Mazowieckiego (5–6 IX) oraz Iłży (8–9 IX). Armia „Warszawa” (dowódca generał J. Rómmel), utworzona 8 IX, broniła stolicy; skład: m.in. oddziały odcinka „Wschód” i „Zachód”; 28 IX skapitulowała.