antropologia społeczna
 
Encyklopedia PWN
antropologia społeczna,
dyscyplina nauk społecznych i dział antropologii zajmujący się człowiekiem jako istotą społeczną działającą w wytworzonym przez siebie środowisku kulturowym.
W szerokim rozumieniu antropologia społeczna jest odpowiednikiem amerykańskiej antropologii kulturowej i europejskiej etnologii. W węższym rozumieniu antropologia społeczna odnosi się do tradycji brytyjskich nauk społecznych, tworząc w ich ramach pokrewną socjologii dyscyplinę, której głównym przedmiotem studiów do niedawna było życie społeczne ludów pozaeuropejskich, zwłaszcza tzw. społeczności prostych, przedindustrialnych (stąd antropologię społeczną nazywano często socjologią społeczeństw pierwotnych). Współcześnie antropologia społeczna dąży do sformułowania ogólnej teorii społeczeństwa, dokonując jakościowej analizy niewielkich grup społecznych, prowadzonej głównie metodą intensywnych badań terenowych wśród ludów „egzotycznych”, jak i w obrębie cywilizacji przemysłowej. Centralną kategorią badawczą antropologii społecznej jest system stosunków społecznych, w którego kontekście analizuje się zjawiska kulturowe, takie jak wzory, wartości, instytucje, zwyczaje, symbole itp. Antropologia społeczna koncentruje swe zainteresowania na relacjach między faktami społecznymi a zjawiskami kulturowymi; w obrębie jej zainteresowań są badania nad systemami pokrewieństwa, władzy, gospodarki, religii, a także nad funkcją rytuałów i magii oraz przebiegiem procesów zmiany społecznej. Stopniowe zacieranie się różnic między antropologią społeczną i antropologią kulturową powoduje coraz częstsze używanie nazwy antropologia społeczno-kulturowa, akcentującej integralność humanistycznych studiów nad człowiekiem. Antropologia społeczna jako dyscyplina uniwersytecka zaczęła się rozwijać w Wielkiej Brytanii na przełomie lat 50. i 60. XIX w.; wówczas była nauką porównawczą o ludach pozaeuropejskich, wykorzystującą założenia ewolucjonizmu (E.B. Tylor, J. Lubbock, J.F. Mc Lennan i J.G. Frazer). Jej właściwy rozwój, zainspirowany ideami francuskiej socjologii (É. Durkheim, M. Mauss), nastąpił w 1. połowie XX w. dzięki twórcom orientacji funkcjonalnej: B. Malinowskiemu i A.R. Radcliffe-Brownowi. Ich następcy (L.P. Mair, E.E. Evans-Pritchard, F. Firth, E.R. Leach, E. Gellner) wzbogacali antropologię społeczną o nowe metody (strukturalizm, semiotyka) i przystosowywali do badań własnego społeczeństwa.
Bibliografia
A. KUPER Między charyzmą a rutyną, Łódź 1987;
A.K. PALUCH Mistrzowie antropologii społecznej, Warszawa 1990.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia