Żmudź, litew. Žemaitija
historyczna kraina litewska;
[litew. žemas ‘niski’],
Żmudź
Encyklopedia PWN
(zachodnia część kraju między dolnym Niemnem, Niewiażą i Windawą), przeciwstawiana Litwie górnej, czyli właściwej (Auksztota), w XIII w. powstało tu państwo plemienne, od XIII w. najeżdżane przez Niemców z Inflant; w połowie XIII w. książęta Żmudzi uznali zwierzchnictwo władców Litwy; przy pomocy wojsk litewskich pobili Krzyżaków inflanckich 1260 nad jeziorem Durbé; w końcu XIV w. zdobyta przez zakon krzyżacki; na mocy pokoju toruńskiego 1411 i melneńskiego 1422 włączona do Wielkiego Księstwa Litewskiego, zachowała nazwę oraz odrębność administracyjną i sądowniczą jako księstwo żmudzkie; w dalszych dziejach dzieliła losy Litwy; w 1831 i 1863 teren szczególnie ożywionej działalności powstańczej. Dialekt żmudzki (dolnolitewski) zachował pewną odrębność w ramach języka litewskiego.
