Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
 
Encyklopedia PWN
ZSL zrezygnowało z samodzielnego programu polit. i społ.-ekon., odrzuciło tradycję ruchu lud., uznało się za kontynuatora niewielkich ugrupowań komunist. działających na wsi, gł. w okresie II RP (m.in. Niezależnej Partii Chłopskiej), potępiło agraryzm, zaakceptowało podporządkowanie państwa pol. ZSRR i hegemonię PZPR, poparło kolektywizację rolnictwa; część działaczy wywodzących się z ugrupowań komunist. uznawała potrzebę stopniowej likwidacji stronnictwa; ZSL realizowało politykę PZPR wobec wsi. Po październikowym przesileniu polit. 1956 stronnictwo za gł. cel programowy nadal uznawało budowę socjalist. Polski, podkreślało kierowniczą rolę PZPR we wszystkich dziedzinach życia społ., ale złagodziło krytykę dorobku ruchu lud.; do ZSL wstąpiło wówczas wielu działaczy przedwojennego SL i ZMW RP oraz mikołajczykowskiego PSL. ZSL uzyskało pewną autonomię wewn., ale PZPR nadal decydowała o składzie władz stronnictwa; działacze dążący do niezależności i równoprawności w stosunkach z PZPR zostali ze stronnictwa usunięci. ZSL wywierało ograniczony wpływ na politykę rolną państwa, współdecydowało o programie i pracy organów samorządu oraz organizacji społ.-gosp., spółdz. i kult. na wsi, obsadzało część stanowisk we władzach państw., administracji lokalnej wg parytetu ustalonego przez PZPR (ok. 1/4 mandatów poselskich w sejmie, od 1957 czł. ZSL był jego marszałkiem, w radach nar. różnych szczebli średnio 20% mandatów radnych, 30% stanowisk prezesów kółek roln.). Po 1971 rola ZSL w życiu polit. i społ.-gosp. ponownie uległa ograniczeniu; stronnictwo uznało program PZPR za własny i ograniczyło aktywność do zagadnień wsi i rolnictwa. Po 1980 władze ZSL, pomimo udziału czł. stronnictwa w procesie przemian zainicjowanych przez Solidarność, poparły politykę PZPR, broniły ustroju komunist. i uznały za zasadne wprowadzenie stanu wojennego. W następnych latach, korzystając z osłabienia PZPR, ZSL wzmocniło swoją rolę w życiu polit.; 1983 pod wpływem nacisku chłopów przeforsowało wprowadzenie do konstytucji PRL artykułu gwarantującego trwały charakter gospodarki chłopskiej, 1984 kongres stronnictwa po raz pierwszy uchwalił samodzielny program; pod koniec lat 80. w ZSL rozwijał się ruch dążący do osiągnięcia samodzielności programowej i polit. stronnictwa, narastała krytyka władz ZSL opóźniających proces emancypacji stronnictwa i wewn. demokracji. W 1989 opozycja wewn. powołała Ogólnopol. Społ. Kom. Odnowy Ruchu Lud.; po wyborach parlamentarnych VI 1989 ZSL zawarło umowę koalicyjną z Solidarnością i SD, współtworzyło skład rządu T. Mazowieckiego; XI 1989 zostało przekształcone w Polskie Stronnictwo Ludowe „Odrodzenie”. Władze stronnictwa tworzyły: kongres (zwoływany co 4 lata), do 1953 Rada Nacz. — prezes J. Niećko, i Nacz. Kom. (do 1956 Nacz. Kom. Wykonawczy) — prezesi: 1949–56 W. Kowalski, 1956–62 S. Ignar, 1962–71 Cz. Wycech, 1971–81 S. Gucwa, 1981 Ignar, 1981–89 R. Malinowski, 1989 D. Ludwiczak. Na podstawie decyzji PZPR ZSL skupiało chłopów (stanowili ok. 70% wszystkich czł. stronnictwa) oraz osoby związane ze wsią społecznie lub zawodowo; do stronnictwa wstępowali chłopi zamożniejsi i posiadający większe od przeciętnych gospodarstwa; do 1956 czł. ZSL nie mogli być rolnicy zatrudniający pracowników najemnych; czasopisma m.in.: „Zielony Sztandar” (organ nacz.), „Dziennik Ludowy”, „Wieś Współczesna”.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia