Od XIX w. imperium brytyjskie, wskutek wewnętrznych tendencji odśrodkowych i ruchów narodowowyzwoleńczych, zaczęło się przekształcać we współczesną Wspólnotę Narodów. W okresie od 1867, kiedy pierwsza kolonia, Kanada, otrzymała status dominium, do 1914, kiedy wszystkim koloniom o przewadze ludności białej pochodzenia brytyjskiego nadano status dominialny wraz z autonomią, ukształtowały się nowe stosunki między Wielką Brytanią a jej dominiami. Na konferencji pokojowej w Paryżu 1919 dominia wystąpiły jako samodzielne podmioty prawa międzynarodowego, podpisały traktaty pokojowe kończące I wojnę światową i weszły w skład Ligi Narodów. Efektem stopniowego rozszerzania się autonomii stało się proklamowanie na konferencji imperialnej 1926 powstania Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Zasady przyjęte na tej konferencji zostały potwierdzone i rozwinięte w uchwalonym 1931 przez parlament brytyjski Statucie Westminsterskim. W 1947 Indie, Pakistan i Cejlon (obecnie Sri Lanka) uzyskały niepodległość i stały się członkami Wspólnoty; w konsekwencji 1949 zaprzestano oficjalnie stosowania nazwy Brytyjska Wspólnota Narodów i zastąpiono ją Wspólnota Narodów. Do 1967 wszystkie niemal kolonie brytyjskie (w tym i afrykańskie) uzyskały niepodległość i stały się członkami Wspólnoty Narodów. Charakter prawny Wspólnoty Narodów jest trudny do zdefiniowania; nie jest to organizacja międzynarodowa w ścisłym znaczeniu, gdyż nie jest oparta na umowie międzynarodowej (Statut Westminsterski nie spełnia tej roli), nie jest konfederacją, ani federacją. W skład Wspólnoty Narodów wchodzą dominia, republiki i samodzielne monarchie. Symbolem jedności Wspólnoty Narodów jest monarcha brytyjski, państwa Wspólnoty Narodów uznają go bądź za głowę państwa na zasadzie unii personalnej (dominia), bądź jedynie za głowę Wspólnoty Narodów (republiki i samodzielne monarchie). Członkowie Wspólnoty Narodów mają całkowitą zdolność do działań prawnych, zawierają samodzielnie umowy międzynarodowe, należą do organizacji międzynarodowych, utrzymują stosunki dyplomatyczne z innymi państwami; przedstawiciele dyplomatyczni państw Wspólnoty Narodów w ramach Wspólnoty nazywają się wysokimi komisarzami, mają status ambasadorów, ale nie są uważani za przedstawicieli państw obcych, co pozwala im komunikować się bezpośrednio nie tylko z ministrami spraw zagranicznych, ale także z ministrami resortów gospodarczych. Członkowie Wspólnoty Narodów mają własne ustawodawstwa, politykę zagraniczną i wewnętrzną; różnią się przynależnością do układów wojskowych i nieraz prowadzą przeciwstawną politykę zagraniczną. Czynnikami łączącymi kraje Wspólnoty Narodów są więzy ekonomiczne, przynależność do strefy funta szterlinga (z wyjątkiem Kanady), preferencje taryfowe oraz system prawny oparty na common law. W ramach Wspólnoty Narodów ukształtował się system konsultacji i kooperacji w wielu dziedzinach, np. w politycznej — doroczne konferencje premierów, w miarę potrzeby odbywają się także spotkania ministrów finansów, handlu, oświaty, nauki i kultury. Od 1967 działa w Londynie Stały Sekretariat. W skład Wspólnoty Narodów wchodzi Wielka Brytania (wraz z terytoriami zależnymi) oraz państwa: 1) dawne dominia, np. Australia, Jamajka, Kanada, Nowa Zelandia, Papua-Nowa Gwinea; 2) republiki, np. Bangladesz, Indie, Kenia, Nigeria, Tanzania; 3) samodzielne monarchie, np. Lesotho, Malezja, Suazi. Niektóre państwa po uzyskaniu niepodległości nie przyłączyły się do Wspólnoty Narodów, np. Birma; wiele państw wystąpiło ze Wspólnoty Narodów, np.: Irlandia, Fidżi, a także RPA, Pakistan (które z czasem powróciły do Wspólnoty Narodów).
,
