Woolf (Adeline) Virginia
 
Encyklopedia PWN
Woolf
[uulf]
(Adeline) Virginia Wymowa, ur. 25 I 1882, Londyn, zm. 28 III 1941, Rodmell (hrab. Sussex),
angielska pisarka i eseistka.
Kalendarium
Urodziła się 25 I 1882 w Londynie. Zaliczana do najwybitniejszych twórców nowoczesnej powieści; do jej osiągnięć należy oryginalne podejście do czasu i świadomości, wprowadzanie nowatorskich technik narracyjnych (strumień świadomości, poetycki impresjonizm), subtelna gra perspektyw, zerwanie z konwencjami realizmu (twórczość porównywana do prozy J. Joyce’a i W. Faulknera). Kształciła się w domu pod kierunkiem ojca, L. Stephena, krytyka i historyka literatury. Ojciec wcześnie poznał się na jej talencie. Gdy miała 9 lat pisał do żony: „Jest taka jak ja, z czasem też będzie pisarką”. W jej domu rodzinnym bywali wybitni pisarze, m.in. G. Eliott. Th. Hardy, H. James, R. L. Stevenson. Jako 13-letnia dziewczynka doznała głębokiego urazu psychicznego po zgonie ukochanej matki. Po śmierci rodziców zamieszkała 1904 z rodzeństwem na Gordon Square w Londynie, gdzie od 1906 działała skupiona wokół nich Bloomsbury group. Od 1912 żona L. Woolfa; w tym czasie zaczęły się ujawniać jej głębokie problemy psychiczne. W 1917 założyła wraz z mężem wydawnictwo Hogarth Press, propagujące twórczość młodych pisarzy eksperymentalnych (K. Mansfield, T.S. Eliot).
Proza modernistyczna
Wczesne powieści, The Voyage Out (1915) i Night and Day (1919), są konwencjonalne w formie, ale już Jacob’s Room (1922) atakowano za brak fabuły; 3 kolejne to klasyczne dzieła angielskiego modernizmu; przedstawiają stany psychiczne bohaterów i refleksję nad doświadczeniem czasu; Pani Dalloway (1925, wydanie polskie 1961) rejestruje jeden dzień z życia londyńskiej damy, skontrastowany z dniem szaleńca i samobójcy Septimusa Smitha; Do latarni morskiej (1927, wydanie polskie 1962) to liryczna opowieść o tradycyjnym małżeństwie i żałobie, oparta na wspomnieniach z dzieciństwa; na Fale (1931, wydanie polskie 1983) składa się seria monologów grupy przyjaciół, na przemian z poetyckimi opisami morza. Równocześnie powstawały literackie żarty, fikcyjne biografie: inspirowany erotyczną przyjaźnią z V. Sackville West Orlando (1928, wydanie polskie 1994), którego bohater(ka) żyje ponad 400 lat i kilkakrotnie zmienia płeć; Flush (1933, wydanie polskie 1994), biografia spaniela E.B. Browning. W Latach (1937, wydanie polskie 1958) Woolf odeszła od eksperymentów, by powrócić do nich w wydanym pośmiertnie Between the Acts (1941). Zmarła 28 II 1941 w Rodmell (hrabstwo Sussex) śmiercią samobójczą.
Eseistyka
Dorobek krytycznoliteracki pisarki ukazał się w tomach: The Common Reader (1925), The Death of the Moth (1942), The Captain`s Death Bed (1950), Granite and Rainbow (1958); esej Nowoczesna powieść jest manifestem poetyki modernistycznej, rozumianej jako swoboda twórcza, subiektywizm, otwartość dzieła, odejście od fabuły i od „materializmu”, tj. bezdusznej dbałości o szczegół. Własny pokój (1929, wydanie polskie 1997) to poetycki esej o roli kobiet w historii literatury i kultury, fundamentalna praca XX-wiecznej krytyki feministycznej; jego kontynuacją są Trzy Gwinee (1938, wydanie polskie 2002). Pisarka stała się ikoną femininizmu. Jej życie, samobójcza śmierć i twórczość stały się symbolem dla feministek walczących o nową pozycję dla kobiety w świecie sztuki. Listy (t. 1–6 1975–80) i dzienniki (t. 1–5 1977–84, ogłoszone w wyborze Chwile wolności. Dziennik 1915–41, wydanie 1990, wydanie polskie 2007) są cenną kroniką literacką epoki; błyskotliwie, czasem złośliwe, rejestrują przyjaźnie, miłości i intrygi środowiska, a także zmagania twórcze Woolf. Dużym wydarzeniem kulturalnym stał się film Godziny (2002, reżyseria S. Daldry, w roli głównej N. Kidman), oparty na książce M. Cunninghama o trzech kobietach, żyjących w różnych epokach, z którch jedną jest autorka Pani Dalloway. Polskie wybory: esejów Pochyła wieża (1977), opowiadań Dama w lustrze (2003), listów Morświn w różowym oknie (2003).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia